Ο Μάριος Μαυρίδης μας εξηγεί τις "άγνωστες λέξεις" της κρίσης!

Δίχως να το θέλουμε γίναμε όλοι οικονομολόγοι, μάθαμε ορολογίες, όπως τα δημοσιονομικά, το εξωτερικό χρέος, τα χρεόγραφα, αξιόγραφα, επενδυτικά προϊόντα, το βασικό επιτόκιο και πάει λέγοντας.

Αλήθεια γιατί και προς τι όλα αυτά;  Γιατί δε μιλούν τη γλώσσα του απλού ανθρώπου, που νυχθημερόν κάποιοι κόπτονται δήθεν για αυτό; Γιατί δεν τον προστάτευσαν ως όφειλαν;

Κάποιες από τις απορίες μας αναλύει σήμερα ο κ. Μάριος Μαυρίδης-Βουλευτής ΔΗ.ΣΥ Κερύνειας- Οικονομολόγος.


Ε: Ποια είναι η Τρόικα  και ποιοι την αποτελούν; 
Α: Η Τρόικα είναι το όργανο αξιολόγησης του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης (ΕΜΣ) και αποτελείται από τρία μέρη, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΕ), την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ).  Ο ΕΜΣ λειτουργεί ως μια τράπεζα, δηλαδή δανείζεται από επενδυτικά ταμεία και δανείζει τα κράτη μέλη, τα οποία ζητούν στήριξη. Οι οίκοι αξιολόγησης βαθμολογούν τον ΕΜΣ με άριστα ΑΑΑ, και ως αποτέλεσμα ο ΕΜΣ δανείζεται με πολύ χαμηλό επιτόκιο, κάτω από το 2% και στη συνέχεια δανείζει με επιτόκιο γύρω στο 3%.  Η Τρόικα είναι πολύ αυστηρή στις απαιτήσεις της, διότι αντιπροσωπεύει τους δανειστές, οι οποίοι θέλουν να είναι σίγουροι ότι θα πάρουν πίσω τα χρήματά τους, διαφορετικά δε θα δανείζουν τον ΕΣΜ και αυτός δε θα μπορεί να δανείζει τις χώρες που χρειάζονται οικονομική στήριξη.  Ο ρόλος της Τρόικας είναι να αξιολογεί τις οικονομίες που ζητούν στήριξη, να υπολογίζει τις ανάγκες τους, να διαβουλεύεται μαζί τους για τα μέτρα που πρέπει να εφαρμοστούν, να αξιολογούν την πρόοδο κάθε τρεις μήνες και να εισηγούνται αποδέσμευση της επόμενης δόσης.

Ε: Η Κύπρος είναι μέλος στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και εάν ναι, ποια η συμμετοχή της σε αυτό;
Α: Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) είναι ένας οργανισμός που έχει στόχο να στηρίζει τις χώρες-μέλη του που έχουν οικονομικά προβλήματα, όπως είναι ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Στήριξης για τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.  Το ΔΝΤ δέχεται εισφορές από 188 κράτη-μέλη (οι οποίες είναι ανάλογες του μεγέθους της οικονομίας του κάθε κράτους μέλους) και το κάθε κράτος μέλος έχει το δικαίωμα να δανειστεί μέχρι και τέσσερις φορές το ποσό της εισφοράς του, όταν παραστεί ανάγκη.  Το μέγεθος της Ευρωπαϊκής κρίσης χρέους ανάγκασε την Ευρώπη να προωθήσει το δικό της μηχανισμό στήριξης, επειδή οι χρηματικοί πόροι του ΔΝΤ είναι περιορισμένοι στα €284 δισεκατομμύρια ευρώ.  Η εισφορά της Κύπρου στο ΔΝΤ ανέρχεται γύρω στα €190 εκατομμύρια ευρώ, δηλαδή λιγότερο από ένα τις χιλίοις του συνόλου.  Αν και η Κύπρος θα μπορούσε να καταφύγει κατ’ ευθείαν στο ΔΝΤ για οικονομική στήριξη, απευθύνεται στον ΕΜΣ από όπου μπορεί να πάρει μεγαλύτερη χρηματοδότηση.

Ε: Δημόσια οικονομικά. Αναλύστε μας αυτόν τον όρο.
Α: Δημόσια οικονομικά αναφέρονται στα έσοδα και τα έξοδα της κυβέρνησης (εξαιρουμένων των ημικρατικών οργανισμών και των τοπικών αρχών),  το δημοσιονομικό έλλειμμα και το δημόσιο χρέος.  Τα έσοδα της κυβέρνησης είναι κυρίως φορολογίες, όπως φόρος εισοδήματος, φόρος προστιθέμενης αξίας, φόροι κατανάλωσης, τέλη και χρεώσεις.  Οι δαπάνες της κυβέρνησης αφορούν μισθούς, συντάξεις, χορηγίες, κοινωνικές παροχές, αναπτυξιακές δαπάνες, κτλ.  Όταν οι δαπάνες είναι περισσότερες από τα έσοδα, τότε δημιουργείται δημοσιονομικό έλλειμμα, το οποίο θα πρέπει να καλυφθεί με δανεισμό (έκδοση κυβερνητικών ομολόγων).  Το δημόσιο χρέος είναι τα δημοσιονομικά ελλείμματα, τα οποία συσσωρεύονται διαχρονικά.  Για παράδειγμα, από το 1960 μέχρι σήμερα το δημόσιο χρέος ανήλθε στα €14 δισεκατομμύρια, επειδή σχεδόν κάθε χρόνο τα δημοσιονομικά της κυβέρνησης παράγουν έλλειμμα.  Τα €14 δισεκατομμύρια χρέος χρηματοδοτείται από κυβερνητικά ομόλογα που έχει εκδώσει διαχρονικά η Κυπριακή Δημοκρατία, τα οποία, όταν λήγουν, αναχρηματοδοτούνται με νέο δανεισμό.

Ε: Τη σημαίνει κατά κεφαλήν δημόσιο χρέος;
Α: Κατά κεφαλήν δημόσιο χρέος σημαίνει το συνολικό δημόσιο χρέος δια τον πληθυσμό της χώρας.  Στην Κύπρο για παράδειγμα το κατά κεφαλήν δημόσιο χρέος ανέρχεται στα €17,500.  Όμως, αν λάβουμε υπόψη και το χρέος της κυβέρνησης προς το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων, που ανέρχεται στα €7.5 δισεκατομμύρια και το οποίο δεν περιλαμβάνεται στο δημόσιο χρέος και αν λάβουμε υπόψη το εργατικό δυναμικό της Κύπρου αντί το συνολικό πληθυσμό, το κατά κεφαλήν χρέος ανέρχεται στα €62,500 ευρώ.  Αυτό σημαίνει ότι ο κάθε εργαζόμενος που εισέρχεται στην αγορά εργασίας έχει να πληρώσει επιπρόσθετα από άλλους φόρους €62,500.


Ε: Τι σημαίνει κεφαλαιοποίηση (ανακεφαλαιοποίηση);
Α: Ανακεφαλαιοποίηση σημαίνει την αύξηση των ιδίων κεφαλαίων (αυτά που ανήκουν στους μετόχους) των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων (τράπεζες και συνεργατικά).  Έκαστον χρηματοπιστωτικό ίδρυμα θα πρέπει να διατηρεί ίδια κεφάλαια ίσα με το 8% των συνολικών δανείων του, ως εξασφάλιση για τις καταθέσεις του κόσμου, σε περίπτωση που κάποια από τα δάνεια που έχει χορηγήσει δεν εισπραχθούν. Πριν τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2007-2008, το ποσοστό κεφαλαιακής επάρκειας που απαιτούσαν οι εποπτικές αρχές ήταν γύρω στο 4%, που σημαίνει ότι ένα χρηματοπιστωτικό ίδρυμα μπορούσε να δανείσει 25 φορές τα κεφάλαιά του.  Μετά την κρίση όμως, η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών απαιτεί όπως το ποσοστό κεφαλαιακής επάρκειας αυξηθεί στο 8%, ενώ η Τρόικα απαιτεί 10% για την Κύπρο, για να διασφαλιστεί η εμπιστοσύνη στο τραπεζικό σύστημα.  Με ποσοστό 10% κεφαλαιακής επάρκειας, ένα χρηματοπιστωτικό ίδρυμα μπορεί να δανείσει 10 φορές τα κεφάλαιά του.  Και επειδή τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στην Κύπρο είναι ήδη υπερδανεισμένα, θα πρέπει να αυξήσουν τα κεφάλαιά τους ή να μειώσουν τα δάνειά τους.  Αυτός είναι ένας από τους λόγους που οι τράπεζες στην Κύπρο χρειάζονται οικονομική στήριξη.

Ε: Τι σημαίνει ότι οι καταθέσεις είναι εγγυημένες για μέχρι 100 χιλιάδες ανά άτομο και πώς επηρεάζει τον πολίτη;
Α: Το κυριότερο στοιχείο για ένα τραπεζικό σύστημα είναι η εμπιστοσύνη των καταθετών σε αυτό.  Αν οι καταθέτες νιώθουν ότι τα χρήματά τους δεν είναι διασφαλισμένα, δε θα καταθέτουν.  Για το λόγο αυτό η κυβέρνηση εγγυάται το ποσό των €100,000 ανά καταθέτη, ανά χρηματοπιστωτικό ίδρυμα.  Δηλαδή, αν κάποιος καταθέτης έχει καταθέσεις €200,000 σε ένα χρηματοπιστωτικό ίδρυμα και αυτό χρεοκοπήσει, η κυβέρνηση θα καλύψει μόνο €100,000, ενώ το υπόλοιπο ποσό χάνεται.  Αν όμως ο καταθέτης καταθέσει τα χρήματα του σε τρία χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, είναι απόλυτα διασφαλισμένος.   Αν πάλι τα €200,000 είναι σε δύο ονόματα, είναι επίσης πλήρως διασφαλισμένα.  Άρα, ο πολίτης που δεν εμπιστεύεται πλήρως το τραπεζικό σύστημα, μπορεί να μοιράσει τα χρήματά του σε διαφορετικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα μέχρι €100,000 στο κάθε ένα, για να έχει πλήρη κάλυψη από το κράτος.

Ε: Ποια η διαφορά  μεταξύ των απλών  ομόλογων  και των μετατρέψιμων ομόλογων κεφαλαίου;
Α: Τα απλά ομόλογα εκδίδονται από οργανισμούς, κράτος ή τράπεζες για σκοπούς δανεισμού και προσφέρουν τόκο κάθε χρόνο και την ονομαστική αξία του ομολόγου στη λήξη του.  Για παράδειγμα, αν ένας επενδυτής αγοράσει ένα τραπεζικό ομόλογο με ονομαστική αξία €1,000, με επιτόκιο 4% και διάρκεια πέντε χρόνια, θα εισπράττει €40 τόκο ετησίως για πέντε χρόνια και €1,000 στο τέλος της πενταετίας.  Τα μετατρέψιμα ομόλογα είναι το ίδιο με τα απλά, με τη διαφορά ότι ο επενδυτής έχει το δικαίωμα (αλλά όχι την υποχρέωση) να μετατρέψει το ομόλογο που αγόρασε σε μετοχές του οργανισμού.  Στο πιο πάνω παράδειγμα, αν το ομόλογο είναι μετατρέψιμο σε μετοχές στα €5 τη μετοχή, τότε ο επενδυτής έχει το δικαίωμα να μετατρέψει το ομόλογό του ονομαστικής αξίας €1,000 σε 200 μετοχές.  Βεβαίως ο επενδυτής θα προχωρήσει σε αυτή την πράξη, αν η τιμή της μετοχής στην αγορά είναι πάνω από €5, διαφορετικά δεν τον συμφέρει η μετατροπή.  Αν η τιμή της μετοχής στην αγορά είναι €7 ευρώ, μετατρέποντας το ομόλογό του στην τιμή των €5 ευρώ, κερδίζει €2 τη μετοχή, δηλαδή €400.

Ε: Τι θα απαντούσατε εάν σας ερωτούσαν πού είναι καλύτερα να έχω καταθέσεις στις τράπεζες ή στα συνεργατικά;
Α: Από τη στιγμή που ένα χρηματοπιστωτικό ίδρυμα διαθέτει την απαιτούμενη κεφαλαιακή επάρκεια (8% σήμερα) και η κατάθεση είναι κάτω από €100,000, τότε δεν υπάρχει διαφορά αν η κατάθεση είναι σε εμπορική τράπεζα ή συνεργατικό πιστωτικό ίδρυμα.  Αν το ύψος της κατάθεσης είναι άνω των €100,000, τότε αυτό που έχει σημασία είναι πλέον η οικονομική κατάσταση του χρηματοπιστωτικού ιδρύματος.  Αυτό χρειάζεται περισσότερη ανάλυση.

Ε: Θα συνιστούσατε σε ένα πολίτη να αγοράσει ομόλογα τραπεζών για κεφαλαιοποίησή τους σε τυχόν νέα έκδοση τέτοιων;
Α: Η κεφαλαιοποίηση μπορεί να γίνει με έκδοση μετοχών ή μετατρέψιμων ομολόγων και αυτό είναι κάτι που αναμένεται να γίνει. Πρόσφατα οι τράπεζες στην Κύπρο έχουν εκδώσει μετοχές προς τους υφιστάμενους μετόχους, οι οποίοι όμως δεν κάλυψαν την έκδοση, διότι οι επενδυτές δεν εμπιστεύονται τις τράπεζες.  Γι’ αυτό και χρειάζεται η παρέμβαση του κράτους.

Ε: Ποιο μήνυμα θα στέλλατε σε αυτούς που αδυνατούν να πληρώσουν τις δόσεις των δανείων τους ή που σκέπτονται κάτι τέτοιο;
Α: Τα δάνεια δε χαρίζονται, τουλάχιστον σε μαζικό επίπεδο.  Στην Ελλάδα ψηφίστηκε ειδικός νόμος που εξετάζει την κάθε περίπτωση ξεχωριστά.  Πρόσφατα δικαστήριο της Λάρισας, εκδίκασε δύο υποθέσεις δανειοληπτών που προσέφυγαν στη δικαιοσύνη και διέταξε την αναστολή καταβολής των δόσεων των δανείων τους για τέσσερα χρόνια.  Δε συνιστώ σε κανέναν να σταματήσει να πληρώνει δόσεις, αυτοί όμως που αδυνατούν να καταβάλουν τις δόσεις των δανείων τους μπορούν να αναζητήσουν συναινετικές λύσεις με τις τράπεζές τους.  Θα ήταν μεγάλο λάθος για κάποιον να αδιαφορήσει για τα δάνειά του, διότι απλά το δάνειο αυξάνεται και το επιτόκιο επίσης αυξάνεται.  Οι τράπεζες θα κινηθούν νομικά κατά των εγγυητών ή θα προσπαθήσουν να εκποιήσουν την περιουσία του πρωτοοφειλέτη ή των εγγυητών.

Ε: Τι επιπτώσεις έχει στην οικονομία, όταν ένα δάνειο χαρακτηρίζεται ως μη εξυπηρετούμενο;
Α: Ένα δάνειο θεωρείται ως μη εξυπηρετούμενο, αν ο δανειολήπτης δεν καταβάλει δόσεις για 90 μέρες και αν η εξασφάλιση του δανείου είναι χαμηλότερη από το υπόλοιπό του δανείου.  Η συνεχιζόμενη ύφεση στην οικονομία, σε συνδυασμό με την πτώση των τιμών των ακινήτων, θα αυξήσει τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια και θα αυξήσει τις επισφάλειες.  Η αύξηση των επισφαλειών θα αυξήσει τις ανάγκες των τραπεζών σε ίδια κεφάλαια.  Επίσης, οι τράπεζες δε θα μπορούν να δανείζουν, επειδή θα εισπράττουν λιγότερα χρήματα από δόσεις των υφιστάμενων δανείων.  Έτσι, δε θα χορηγούνται νέα δάνεια (όπως συμβαίνει σήμερα) και η οικονομία βυθίζεται σε μεγαλύτερη ύφεση.

Ε: Τι επιπτώσεις έχει στην οικονομία η στάση πληρωμών από το κράτος; 
Α: Σήμερα υπάρχει μερική στάση πληρωμών από το κράτος.  Εκατοντάδες εκατομμύρια δεν καταβάλλονται σε δικαιούχους, εργολάβους, χορηγίες, προσφυγικά επιδόματα κτλ.  Αν η κατάσταση συνεχιστεί χωρίς την υπογραφή κάποιου μνημονίου με την Τρόικα, το κράτος θα αναγκαστεί να προχωρήσει με στάση πληρωμών.  Μια τέτοια εξέλιξη θα έχει τεράστιες ζημιές στην οικονομία, αφού θα μειωθεί η κατανάλωση και οι επενδύσεις.  Στάση πληρωμών από το κράτος σημαίνει και αύξηση της αβεβαιότητας, η οποία επηρεάζει αρνητικά την οικονομία.


Who is Who
Ο καθηγητής Οικονομικών του Πανεπιστημίου Κύπρου, κ.Μάριος Μαυρίδης κατάγεται από την Καρπασία της επαρχίας Κερύνειας. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Illinois στο Σικάγο με αντικείμενο σπουδών την Λογιστική και τα Οικονομικά (Ph.D.)

Είναι, Εγκεκριμένος Λογιστής στις Η.Π.Α. από το Νοέμβριο του 1986, ενώ στην Κύπρο έχει εργαστεί σε διάφορους Οργανισμούς, ως Σύμβουλος επενδύσεων και Αναλυτής δημοσίων εταιρειών. Παράλληλα, έχει προσφέρει συμβουλευτικές υπηρεσίες και έχει εκπονήσει έρευνες για λογαριασμό διαφόρων Οργανισμών στην Κύπρο.

Γνώστης εις βάθος της κυπριακής οικονομίας, έχει δώσει ως σήμερα δεκάδες διαλέξεις σε οικονομικά και χρηματοοικονομικά θέματα. Αρθρογραφεί τακτικά στον ημερήσιο τύπο, ενώ για χρόνια παρουσίαζε το καθημερινό οικονομικό πρόγραμμα «Τηλεοικονομία» στο Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου. Τέλος, έχει εκπονήσει πολυάριθμες μελέτες, με πολλές από αυτές να έχουν παρουσιαστεί σε διάφορα συνέδρια στην Κύπρο και στο εξωτερικό.


Συνέντευξη: Στέλλα Σουρμελή