Γυναίκα του Βιετνάμ: «Η χώρα «εξαγωγής» νυφών και εργατικού δυναμικού»
Τι θα λέγατε, όμως, αν μαθαίνατε πως αυτές οι ίδιες μικροκαμωμένες γυναίκες είναι που έπαιξαν σημαντικότατο ρόλο στην υπεράσπιση της χώρας τους, κατά τη διάρκεια του πολέμου το 1945 μέχρι το 1975; Τους ανατέθηκαν ρόλοι, όπως φρουροί στα χωριά, πράκτορες, προπαγανδιστές και στρατιωτικοί. Στο βιβλίο ‘Vietnamese Women at war’ («Οι Βιετναμέζες στον πόλεμο») παρουσιάζεται η ενεργητική συμμετοχή τους στον αγώνα για απελευθέρωση της χώρας τους από τον ξένο κατακτητή. Οι γυναίκες του Βιετνάμ είχαν την ευκαιρία να αποτινάξουν από πάνω τους, τους αιώνες επιρροής του Κομφούκιου, που τις καθιστούσε πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Ο χαρακτήρας και το πνεύμα των γυναικών του Βιετνάμ είχε όμως αποδειχτεί από πολύ παλαιότερα από τις δύο αδελφές Trung, ηγέτιδες και εθνικές ηρωίδες του Βιετνάμ, που εξεγέρθηκαν εναντίον του κινεζικού ελέγχου. Το χαρακτηριστικό της αγωνιστικότητάς τους συνοψίζεται στην παλαιά παροιμία του Βιετνάμ: «Όταν ο πόλεμος έρχεται, ακόμα και οι γυναίκες πρέπει να πολεμήσουμε» ή αλλιώς «όταν ο εχθρός είναι προ των πυλών, η γυναίκα βγαίνει να πολεμήσει».
Στη σύγχρονη ιστορία τους, όμως, οι Βιετναμέζες έχουν να αγωνιστούν εναντίον ενός άλλου «εχθρού», κατ’ ακρίβεια όχι μόνο ενός, που κρύβεται πίσω από τις λέξεις φτώχεια, ανεργία, περιορισμένη πρόσβαση στην εκπαίδευση… Και όλα αυτά με τη σειρά τους οδηγούν σε χειρότερες καταστάσεις για τις γυναίκες της χώρας, που καθημερινά πέφτουν θύματα απαγωγών, ανθρώπινου εμπορίου, σύγχρονου σκλαβοπάζαρου και εκπόρνευσης. Ο σύγχρονος αγώνας των γυναικών του Βιετνάμ που πέφτουν θύματα «εμπορίου νυφών», μπορεί να συνοψιστεί στο ποίημα, γνωστό ως «Η Ιστορία της Kieu», που αφηγείται την ιστορία μιας Βιετναμέζας που αγοράστηκε από κάποιον ξένο και κακοποιήθηκε. Παρ’ όλα αυτά συνέχισε να αγωνίζεται ενάντια στους απαγωγείς της.
«Οι νύφες»
Κάπου στις 70 νεαρές Βιετναμέζες κάνουν πασαρέλα και ποζάρουν σαν μοντέλα, προσπαθώντας όλες να κερδίσουν το χέρι ενός Ταϊβανέζου, που χρυσοπλήρωσε μια «υπηρεσία συνοικεσίου», για να παντρευτεί μια από αυτές.
Με ένα sporting jean και ένα μαύρο μπλουζάκι, η εικοσάχρονη Le Thi Ngoc Quyen «παρελαύνει» μπροστά από τον ξένο, ελπίζοντας πως θα επιλέξει αυτή.
«Ήμουν πολύ αγχωμένη», θα περιγράψει αργότερα τη σκηνή, «αλλά επέλεξε εμένα και εγώ συμφώνησα να τον παντρευτώ αμέσως».
Όπως πολλές γυναίκες, έτσι και η Quyen κατέληξε στο συμπέρασμα πως ο καλύτερος τρόπος εξόδου από τη φτώχεια και ανέχεια ήταν να παντρευτεί έναν ξένο άντρα. Από όλα τα μέρη του Βιετνάμ, βορρά και νότο, ένας μεγάλος αριθμός νεαρών γυναικών παντρεύονται ξένους, κυρίως Ταϊβανέζους ή Νοτιοκορεάτες. Αναζητούν μια καλύτερη ζωή για τις ίδιες, αλλά κυρίως έναν τρόπο να σώσουν τους γονείς τους από την ένδεια στα γεράματα, πράγμα που θεωρείται από τις περισσότερες Βιετναμέζες ως το μεγαλύτερό τους καθήκον. Μπορεί η Quyen να μην έγινε πλούσια, ο πατέρας της όμως κατάφερε να ξεπληρώσει τα χρέη του.
Οι νεαρές γυναίκες του Βιετνάμ αποτελούν πλέον την πιο προσοδοφόρα «εξαγωγή». Οι γάμοι με ξένους άντρες ξεκίνησαν τη δεκαετία του ’90, όταν δηλαδή το Βιετνάμ ανοίχθηκε οικονομικά και δημιουργήθηκαν πολλές ταϊβανέζικες και νοτιοκορεάτικες εταιρείες στις πόλεις του. Η φτώχεια και η εγγύτητα στους ξένους επιχειρηματίες φαίνεται πως αποτέλεσε την κυριότερη αιτία της συγκεκριμένης τάσης. Από τα χρήματα του γαμπρού, πολλές κατοικίες του Βιετνάμ αντικατέστησαν τις παλιές παράγκες, με σπίτια από τούβλα.
Όπως είναι επόμενο, αρκετοί γάμοι δεν πετυχαίνουν. Η Xoan στην ηλικία των 20 χρόνων πήγε στην Ταϊβάν, όπου παντρεύτηκε έναν ιδιοκτήτη πλυντηρίου αυτοκινήτων, 20 χρόνια μεγαλύτερό της, χωρισμένο ήδη τρεις φορές. Τον γνώρισε από πού αλλού; Από υπηρεσία προξενιού. Πέντε χρόνια αργότερα ο άντρας απαίτησε και τέταρτο διαζύγιο, κλειδώνοντάς την έξω από το σπίτι.
Σε πολλές περιπτώσεις όμως, η κατάσταση εξελίσσεται πολύ χειρότερα. Δεν είναι λίγες οι φορές που οι γυναίκες έπεσαν θύματα βίας και κακοποίησης από τους συζύγους τους. Τον περασμένο χρόνο μια Βιετναμέζα ξυλοκοπήθηκε μέχρι θανάτου από το Νοτιοκορεάτη σύζυγό της, ενώ μια δεύτερη πήδηξε από τον 14ο όροφο. Σε μία άλλη περίπτωση μια Βιετναμέζα βρέθηκε κρεμασμένη τη μέρα του Αγίου Βαλεντίνου, αφήνοντας πίσω ένα ημερολόγιο γεμάτο δυστυχία και πίκρα.
Η Hoang, μέλος μιας γυναικείας οργάνωσης υποστηρίζει πως «ένας γάμος που δεν είναι βασισμένος στην αγάπη, τις περισσότερες φορές συνοδεύεται από προβλήματα. Πώς μπορείς να ζήσεις ευτυχισμένη με έναν άντρα που γνώρισε δύο βδομάδες πριν το γάμο;».
Μπροστά όμως στην επιβίωση, πολύ λίγη σημασία έχει για μερικές γυναίκες να ζουν ευτυχισμένες. Η Lang πρόσφατα έκανε αίτηση σε μια υπηρεσία συνοικεσίου. «Οποιαδήποτε χώρα μού κάνει. Θα παντρευτώ οποιοδήποτε με δεχτεί», δήλωσε. «Χρειάζομαι να στείλω χρήματα στους γονείς μου». Κάθε γαμπρός, εκτός από τα έξοδα της υπηρεσίας συνοικεσίου, δίνει και $300 στην οικογένεια της νύφης.
Γι’ αυτό άλλωστε και οι οικογένειες που παντρεύουν τις κόρες τους με ξένους αποκτούν μεγάλα σπίτια, με έγχρωμες τηλεοράσεις και καινούργια έπιπλα. Η Sach, μία από τις «τυχερές» πεθερές, δήλωσε πως μετά το γάμο της κόρης της, αφυπηρέτησε. Μοχθούσε όλη της τη ζωή σε χωράφια ρυζιού και ζούσε σε παράγκα. Έπρεπε να δουλεύει ,όση ζέστη και αν ήταν, όση βροχή και αν έριχνε, από το πρωί μέχρι τις 5 το απόγευμα. Και τι της πρόσφερε όλος αυτός ο μόχθος; Ένα πιάτο χυλό ρυζιού για την οικογένειά της. Ο γάμος της κόρης της με ξένο τούς γλίτωσε.
Στο διπλανό σπίτι η Thi ζει σε μια παράγκα δύο υπνοδωματίων, με μια οροφή που όταν βρέχει πλημμυρίζει όλο της το σπίτι. Και τα επτά παιδιά της είναι παντρεμένα με ντόπιους, φτωχούς. Στα 70 της ακόμα εργάζεται σε πολύ αντίξοες συνθήκες.
Υπηρεσίες προξενιού: το χρυσό κουφέτο
Οι υπηρεσίες συνοικεσίου βγάζουν πολλά χρήματα προσφέροντας «ολοκληρωμένο πακέτο γάμου με Βιετναμέζα». Υπολογίζεται πως περίπου 100.000 γυναίκες έχουν «εξαχθεί» με τέτοιο τρόπο την τελευταία δεκαετία από το Βιετνάμ. Ως αποτέλεσμα του μεγάλου αριθμού γυναικών που εγκαταλείπουν τη χώρα, οι άντρες του Βιετνάμ αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα στην ανεύρεση συζύγων. Σε μια προσπάθεια λύσης του προβλήματος, η βιετναμέζικη κυβέρνηση θέσπισε νέους νόμους που απαγορεύουν τη λειτουργία υπηρεσιών συνοικεσίου, με ποινή φυλάκισης από 8 μέχρι 20 χρόνια. Η αλήθεια είναι πως δεν ήταν τόσο η δυσκολία στο να βρουν συζύγους οι ντόπιοι που ώθησε την κυβέρνηση στη θέσπιση των νόμων, όσο οι υποψίες που υπάρχουν πως πίσω από τις υπηρεσίες προξενιού κρύβονται κυκλώματα σωματεμπορίας γυναικών. Δεν ήταν λίγες οι μαρτυρίες πως οι άντρες είτε ξεγύμνωναν τις γυναίκες, είτε πλάγιαζαν με τη βία με δεκάδες από αυτές, πριν αποφασίσουν ποια θα επιλέξουν. Υπάρχουν και περιπτώσεις, κατά τις οποίες οι άτυχες, που δεν κατάφεραν να επιλεχθούν από κανέναν, αναγκάστηκαν να πουλήσουν το κορμί τους, προκειμένου να πληρώσουν το κόστος του αεροπορικού εισιτηρίου, για να μεταβούν στη χώρα του υποψήφιου γαμπρού.
Παρ’ όλα αυτά οι τοπικές υπηρεσίες συνοικεσίου δε θορυβήθηκαν ιδιαίτερα από τη θέσπιση των νέων νόμων. Αμέσως φρόντισαν να βρουν παραθυράκια, αφού πλέον παρουσιάζουν τις νύφες ως τουρίστριες. Ως τουρίστριες, λοιπόν, η κυβέρνηση όρισε πως πρέπει να έχουν μαζί τους τουλάχιστον $500. Ποσό που πολύ συχνά φροντίζουν να καλύπτουν οι ίδιες υπηρεσίες συνοικεσίου.
«Εξαγωγές» εργατικού δυναμικού – Σύγχρονες μορφές σκλαβοπάζαρου
Εκτός από εξαγωγές νυφών, η εξαγωγή εργατικού δυναμικού έχει αναγνωριστεί ως η κυριότερη λύση στο πρόβλημα της ανεργίας στο Βιετνάμ, αλλά την ίδια στιγμή και πολύ εύκολος στόχος για τα κυκλώματα σωματεμπορίας, που απλώνουν τα πλοκάμια τους σε πολλές χώρες της Μέσης Ανατολής, αλλά και της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης και της χώρας μας. Το Βιετνάμ αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες πηγές σωματεμπορίας, για τις γυναίκες που μεταναστεύουν στο εξωτερικό, με σκοπό να κερδίσουν μια ευκαιρία στην εργασία. Το 2010 περισσότεροι από 85.000 Βιετναμέζοι ταξίδεψαν στο εξωτερικό, για να δουλέψουν και ο συνολικός αριθμός των Βιετναμέζων που δουλεύουν σε 40 χώρες του εξωτερικού υπολογίζεται να φτάνει τις 500.000.
Πολλοί από αυτούς τους μετανάστες υποβάλλονται σε άπειρες διαδικασίες από κρατικές και ιδιωτικές εταιρείες εξαγωγής εργατικού δυναμικού, που φέρονται να εξαναγκάζουν τους μετανάστες να υπογράφουν συμβάσεις σε γλώσσες που δεν μπορούν να διαβάσουν και να τους υποβάλλουν σε χρεώσεις που υπερβαίνουν τις επιτρεπόμενες απ’ το νόμο, μερικές φορές, μάλιστα, που αγγίζουν τις $10.000. Τα δεσμά των χρεών, η δήμευση της ταυτότητας και των ταξιδιωτικών εγγράφων, όπως επίσης και οι απειλές για απέλαση είναι μόνο μερικοί τρόποι που χρησιμοποιούν οι σωματέμποροι, για να εκφοβίσουν τα θύματά τους και να τα ωθήσουν στην εξαναγκαστική εργασία, οποιασδήποτε μορφής.
Οι περισσότερες γυναίκες από το Βιετνάμ, που υποβάλλονται σε εξαναγκαστική πορνεία, έχουν πρώτα παραπλανηθεί με ψεύτικες υποσχέσεις εργασίας και στη συνέχεια πωλούνται σε οίκους ανοχής στα σύνορα της Καμπότζης, Κίνας και Λάος.
Η κυβέρνηση του Βιετνάμ έχει πρόσφατα (τον Ιανουάριο 2012) περάσει ένα νέο νόμο και ένα πενταετές εθνικό πρόγραμμα δράσης ενάντια στη σωματεμπορία. Παρ’ όλα αυτά, ενώ διενεργήθηκε ένας σημαντικός αριθμός διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, εντούτοις η έλλειψη απτής προόδου στη δίωξη των σωματεμπόρων και προστασίας των θυμάτων συνεχίζει να υπάρχει.
Η κατάσταση στην Κύπρο
Πριν ενάμιση περίπου χρόνο το Τμήμα Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης της Κύπρου ανακοίνωσε πως η είσοδος οικιακών εργαζομένων από το Βιετνάμ αναστέλλεται, με στόχο να εξαλειφθούν τα κυκλώματα που τις εκμεταλλεύονταν. Οι γυναίκες από το Βιετνάμ, προτού φτάσουν στην Κύπρο, χρωστούσαν σε ντόπιους ατζέντηδες ή σε κυκλώματα συμπατριωτών τους τεράστια ποσά, που για να τα αποπληρώσουν θα έπρεπε να εργάζονται 2-3 χρόνια. Λόγω της μεγάλης ανάγκης εργασίας, αλλά και της απουσίας οργάνωσης, οι Βιετναμέζες έπεφταν πιο εύκολα θύματα εκμετάλλευσης των κυκλωμάτων.
Το φαινόμενο αυτό τις εξωθούσε είτε στην εκπόρνευση, είτε στην υποβολή αιτήματος ασύλου. Λόγω του αριθμού αιτήσεων που έφτασαν στο Τμήμα Μετανάστευσης και λόγω του μεγάλου αριθμού καταγγελιών για φαινόμενα πορνείας, αποφασίστηκε η αναστολή των αδειών θεώρησης από το Βιετνάμ, χωρίς η απόφαση να ισχύει αναδρομικά.
Στηρίζοντας οικογένειες από το εξωτερικό
Η Oan όπως πολλές γυναίκες του Βιετνάμ έφυγε από τη φτώχεια της χώρας της και εργάζεται στην Κύπρο, κερδίζοντας χρήματα, για να ταΐσει την οικογένειά της. Όπως τις περισσότερες Βιετναμέζες, εργάζεται ως οικιακή βοηθός, 12 ώρες την ημέρα, 7 μέρες τη βδομάδα. Φάνηκε τυχερή, όμως, αφού η αμοιβή της είναι αρκετά ικανοποιητική. Πολλές συμπατριώτισσές της αναγκάζονται να ξενιτευτούν για πολλά χρόνια, αφού η αμοιβή τους, αντίθετα με ό,τι τους υποσχέθηκαν, είναι ψίχουλα. Η Oan εξηγεί γιατί αναγκάστηκε να δουλέψει στο εξωτερικό: « Στην αγροτική περιοχή όπου κατοικούσα δεν υπήρχαν δουλειές, αλλά οι ανάγκες ήταν πολλές. Τα παιδιά έπρεπε να πάνε σχολείο, όμως δεν είχαμε αρκετά χρήματα. Έτσι αναγκάστηκα να φύγω απ’ τη χώρα μου, να βρω δουλειά. Δεν ήθελα να φύγω μακριά απ’ το σύζυγο και τα παιδιά μου. Αλλά αν δεν έφευγα, τα παιδιά μου δε θα είχαν να φάνε. Ο σύζυγός μου δεν κέρδιζε αρκετά χρήματα για ολόκληρη την οικογένεια. Ήταν πολύ στεναχωρημένος όταν αποφάσισα να φύγω, αλλά δεν υπήρχε άλλη επιλογή. Στέλνω τα περισσότερα χρήματα στην οικογένειά μου κάθε μήνα και έτσι είναι πολύ καλύτερα από πριν. Κτίσαμε ένα σπίτι και τα παιδιά μου τώρα έχουν περισσότερες ευκαιρίες στην εκπαίδευση. Όμως οι περισσότερες Βιετναμέζες που εργάζονται στο εξωτερικό δε βρίσκονται στην ίδια κατάσταση με μένα. Δεν κατάφεραν να κτίσουν σπίτι, επειδή ο σύζυγός τους είναι χαρτοπαίχτης ή αλκοολικός. Όταν ο άντρας είναι αποτυχημένος, η οικογένεια διαλύεται. Υπάρχουν γυναίκες αποφασισμένες να μείνουν μακριά απ’ την οικογένειά τους για πάντα. Δεν μπορούν να χωρίσουν για πολλούς λόγους, συμπεριλαμβανομένης της πίεσης απ’ τους γονείς, συγγενείς και την κοινωνία. Αποφάσισαν πως πρέπει να υπομένουν. Η πλειονότητα αυτών είναι καταδικασμένη».
της Στέλλας Παναγιώτου
0 comments