Γυναίκα του Λιβάνου: Κάπου εκεί στη μέση…
Αυτή η ποικιλία καθρεφτίζει τη σύγκρουση των διαφορετικών κουλτούρων, που είναι το διακριτικό χαρακτηριστικό του Λιβάνου, αφού στη χώρα αυτή συνυπάρχουν 17 διαφορετικές θρησκευτικές αιρέσεις. Και αντί η κυβέρνηση να προσπαθήσει να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ των θρησκευτικών και πολιτιστικών διαφορών, περισσότερο τις διατηρεί και υπερτονίζει, μέσω ενός πατριαρχικού νομικού συστήματος. Αυτό με τη σειρά του, κάνει την προώθηση της ισότητας των γυναικών, ακόμα πιο δύσκολη.
Από τότε που κέρδισαν το δικαίωμα να ψηφίζουν το 1953, οι Λιβανέζες έχουν κάνει μεγάλα άλματα, όσον αφορά στη βελτίωση του στάτους τους. Και αποτελεί γεγονός πως ο Λίβανος θεωρείται αρκετά πιο φιλελεύθερος και εξευρωπαϊσμένος από πολλές άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής. Το οινόπνευμα είναι φτηνό και διατίθεται ελεύθερα, δεν υπάρχει κανένας «κώδικας» που να απαγορεύει στις γυναίκες ή τους άντρες να ντύνονται όπως επιθυμούν, ενώ η Βηρυτός έχει κατακλυστεί από τις δυτικές αλυσίδες καταστημάτων και εστιατορίων. Οι γυναίκες συνεχώς αυξάνουν τον ενεργό ρόλο τους στην εκπαίδευση και την οικονομία. Οι μισοί φοιτητές όλων των πανεπιστημίων είναι γυναίκες και αδιαμφισβήτητα οι σπουδές για τις γυναίκες είναι πολύ «ευεργετικές» για αυτές. Τους επιτρέπει να έχουν ενεργό ρόλο στην οικονομία και να έχουν, ευτυχώς, ευκαιρίες στην ιατρική, νομική, στα ακαδημαϊκά, στις τέχνες και τις επιχειρήσεις. Δυστυχώς, όμως, λίγες Λιβανέζες έχουν κατακτήσει υψηλές θέσεις στον τομέα τους. Παρ’ όλο που η γυναικεία συμμετοχή σε πολλούς τομείς μπορεί να χαρακτηριστεί αρκετά ικανοποιητική, εντούτοις οι γυναίκες εξακολουθούν να αποκλείονται από τα πολιτικά όργανα και από τα κέντρα αποφάσεων και παρά το φαινομενικά φιλελεύθερο χαρακτήρα της χώρας, πολλοί Λιβανέζοι παραμένουν συντηρητικοί, ειδικότερα στις αγροτικές περιοχές.
Ας μην ξεχνάμε, όμως, πως θεωρείται φιλελεύθερο κράτος, πάντοτε συγκριτικά με τα υπόλοιπα κράτη της Μέσης Ανατολή. Σίγουρα αν συγκριθεί με τη Σαουδική Αραβία, το Ιράκ και την Αλγερία, που χαρακτηρίζονται από το συντηρητισμό τους, μπορεί να θεωρηθεί πως διακρίνεται από μεγαλύτερη ισότητα. Οι Λιβανέζες έχουν μεγαλύτερη ελευθερία. Αυτό που πρέπει όλοι, όμως, να κατανοήσουμε είναι πως υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ της ελευθερίας και της συνταγματικής ισότητας.
Οι διακρίσεις στη χώρα μπορεί να εμφανίζονται σε πολλά επίπεδα, κυρίως όμως αναπαράγονται στην κοινωνία. Οι αρχές της οικογένειας δεν ενθαρρύνουν τις γυναίκες να συμμετέχουν στο δημόσιο τομέα. Η αλήθεια είναι πως οι γονείς δε μεγαλώνουν τα κορίτσια τους, με την ιδέα πως κάποια μέρα θα γίνουν πολιτικοί. Πολλές φορές, οι θρησκευτικές πεποιθήσεις και πρακτικές τοποθετούν τη γυναίκα σε μειονεκτική θέση και αυτό επιδεινώνει ακόμα περισσότερο την κατάσταση. Στις γυναίκες συχνότερα αποδίδονται ρόλοι μητέρας, νοικοκυράς, συζύγου και πιθανότατα δασκάλας ή νοσοκόμας. Ποτέ δεν παρουσιάζονται ως πρόεδροι, υπουργοί ή ανώτεροι λειτουργοί. Και πώς να παρουσιαστούν άλλωστε, από τη στιγμή που τα πολιτικά κόμματα τις πλείστες φορές αποφεύγουν να συμπεριλάβουν στις εκλογικές τους λίστες γυναικεία ονόματα.
Την ίδια στιγμή δεν υπάρχει κανένας νόμος στο Λίβανο, που να εξασφαλίζει στις γυναίκες ορισμένο αριθμό θέσεων στο κοινοβούλιο ή στο υπουργικό συμβούλιο ή που να αναγκάζει τα πολιτικά κόμματα να συμπεριλαμβάνουν στις λίστες τους και γυναίκες. Το 2004, για πρώτη φορά στην ιστορία του Λιβάνου, δύο γυναίκες είχαν διοριστεί υπουργοί στο υπουργικό συμβούλιο. Μόνο τέσσερα μέλη από τα 128 στη βουλή, που εκλέχθηκε το 2009 ήταν γυναίκες. Επομένως, αναμφίβολα, ο ρόλος της γυναίκας στη δημόσια ζωή εξακολουθεί να είναι αδύναμος.
Κόρες Λιβανέζων και όχι γυναίκες
Η βασικότερη, όμως, διάκριση στο Λιβάνου έχει να κάνει με το «νόμο της ιθαγένειας». Μια Λιβανέζα συζευγμένη με έναν αλλοδαπό, δεν μπορεί να μεταβιβάσει την ιθαγένειά της στα παιδιά της, εκτός απ’ την περίπτωση που ο σύζυγος αποβιώσει, ενώ αυτά είναι ακόμα ανήλικα. Αν ο πατέρας αποβιώσει, όταν τα παιδιά είναι ενήλικα, τότε θεωρούνται αλλοδαποί και αυτό τους δημιουργεί προβλήματα διαμονής, αν αποφασίσουν να ζήσουν στο Λίβανο, αφού απαιτείται η εξασφάλιση άδειας παραμονής και εργασίας. Επιπλέον, προκύπτουν ακόμα περισσότερα προβλήματα αφού τους απαγορεύεται η πρόσβαση στις δημόσιες υπηρεσίες, όπως σχολεία και νοσοκομεία και οι διαδικασίες γάμου, αν θελήσουν να παντρευτούν, γίνονται ακόμα πιο περίπλοκες. Την ίδια στιγμή, όμως, οι άντρες συζευγμένοι με αλλοδαπές, αυτομάτως μεταφέρουν την ιθαγένειά τους, όπως και τη θρησκευτική τους ταυτότητα, στα παιδιά τους. Καμία δικαιολογία που δίδεται δε γίνεται αποδεκτή από τις γυναίκες, ούτε και ο φόβος μήπως οι Παλαιστίνιοι κερδίσουν τη λιβανέζικη ιθαγένεια αποτελεί λόγο για την ύπαρξη τέτοιου νόμου.
Για τις γυναίκες του Λιβάνου, ο συγκεκριμένος νόμος αποτελεί απόρροια των πατριαρχικών αξιών της χώρας που βλέπουν τις γυναίκες ως κόρες Λιβανέζων άντρων και όχι γυναίκες, δηλαδή αποκτούν υπόσταση μόνο μέσω του πατέρα τους ή το σύζυγό τους.
Γάμοι μετ’ εμποδίων
Σε μια χώρα, όπου συνυπάρχουν 17 διαφορετικές θρησκείες και όπου η κοινωνική θέση της κάθε γυναίκας ορίζεται από το θρήσκευμα στο οποίο ανήκει, είναι λογικό να υπάρχουν αντιθέσεις και διακρίσεις ακόμα και μεταξύ των ίδιων των γυναικών. Π.χ. η πολυγαμία επιτρέπεται μεταξύ των Μουσουλμάνων, ενώ όπως είναι γνωστό ο χριστιανισμός την απαγορεύει.
Τέτοιες διακρίσεις οδήγησαν τις γυναίκες να απαιτήσουν την υιοθέτηση νόμου που επιτρέπει τους πολιτικούς γάμους και επομένως η κοινωνική τους θέση θα ορίζεται με βάση το αστικό δίκαιο και όχι το θρήσκευμα. Η πρόταση έχει πολεμηθεί από πολλούς, κυρίως θρησκευτικούς άρχοντες διαφόρων θρησκευμάτων, αφού με μια τέτοια πρακτική θα χάσουν πολλές από τις δικαιοδοσίες που ασκούν συνολικά στην «κοινότητά» τους και επιπλέον θα διευκολυνθούν οι γάμοι μεταξύ ατόμων από διαφορετικές θρησκείες.
Όπως είναι τώρα τα πράγματα, γάμος μεταξύ μιας γυναίκας και ενός άντρα από διαφορετικές θρησκείες δεν εκπληρώνεται, εκτός και αν ο ένας από τους δύο, σχεδόν πάντοτε η γυναίκα, αλλάξει θρήσκευμα. Ως αποτέλεσμα, η γυναίκα καταλήγει να απορρίπτεται από τη «θρησκευτική κοινωνία» στην οποία άνηκε. Όσο ειρωνικό και αν ακούγεται, ο λιβανέζικος νόμος αναγνωρίζει τους πολιτικούς γάμους που γίνονται εκτός της χώρας. Επομένως, πολλά ζευγάρια από το Λίβανο, διαφορετικών θρησκειών, παντρεύονται στα δημαρχεία της χώρας μας, μιας και γειτονεύουμε. Σε περίπτωση διαζυγίου, τα λιβανέζικα δικαστήρια πρέπει να εφαρμόσουν το νόμο της χώρας, όπου τελέστηκε ο γάμος.
«Αυτό βλάπτει την κυβέρνηση και τους νόμους μας», υποστηρίζει η Linda Matar, πρόεδρος του Συμβουλίου για τους γυναικείους οργανισμού του Λιβάνου, του συνασπισμού των μεγαλύτερων γυναικείων οργανώσεων. «Η ενσωμάτωση ενός συστήματος νόμων στο αστικό δίκαιο είναι απαραίτητη, για να είμαστε ειλικρινείς με τους εαυτούς μας, όταν μιλάμε για ελευθερία και δημοκρατία». Μια πραγματικά δημοκρατική κυβέρνηση, δεν πρέπει να κυβερνά βασισμένη στη θρησκεία.
Ένας νόμος που επιτρέπει τους πολιτικούς γάμους θα «χτυπήσει» στην καρδιά του το λιβανέζικο τρόπο διακυβέρνησης, που από μόνος του φανερώνει πως η δύναμη μοιράζεται σύμφωνα με τη θρησκευτική αναλογία. Για παράδειγμα ο πρόεδρος της Δημοκρατίας πρέπει να είναι Χριστιανός Μαρωνίτης, ενώ ο πρωθυπουργός Σουνίτης Μουσουλμάνος. Επομένως, με το να επιτρέψουν τους πολιτικούς γάμους μεταξύ ατόμων διαφορετικών θρησκειών, απειλείται η δομή του κοινωνικού και πολιτικού συστήματος του Λιβάνου.
Αναγνωρίζοντας τη διχαστική φύση του ζητήματος, οι γυναικείες οργανώσεις ζητούν την υιοθέτηση του νόμου που επιτρέπει τους πολιτικού γάμους παράλληλα με το ήδη υπάρχον σύστημα. «Δε θέλουμε να υποχρεώσουμε τον πολιτικό γάμο σε κάποιον, αλλά τουλάχιστον θέλουμε να είναι διαθέσιμος για αυτούς που τον επιλέγουν», λέει η Matar. Στο κάτω – κάτω, οι πολιτικοί γάμοι επιτρέπονται στις περισσότερες μουσουλμανικές χώρες, όπως είναι η Τυνησία και η Τουρκία, όπως επίσης και στην Ευρώπη, όπου η πλειοψηφία του πληθυσμού είναι Χριστιανοί.
Η Matar, που γεννήθηκε Μαρωνίτισσα έπρεπε να αλλάξει την πίστη της, για να παντρευτεί τον Αρμένιο Ορθόδοξο άντρα της. Στα μάτια της μαρωνίτικης εκκλησίας, εξακολουθεί να είναι ανύπαντρη. «Δεν είχα την ελευθερία να αποφασίσω για το μέλλον μου», είπε. «Οι νέοι άνθρωποι διαφορετικών θρησκειών, στη σημερινή εποχή, δεν πρέπει να είναι αναγκασμένοι να εγκαταλείψουν τη θρησκεία τους ή να ταξιδέψουν στο εξωτερικό για να παντρευτούν».
Η διαφήμιση που προκάλεσε την οργή
Μπορεί από τη μια ο Λίβανος να απαγορεύει στις γυναίκες να δίνουν την υπηκοότητά τους στα παιδιά και τους συζύγους τους, μπορεί να μη δίνει το δικαίωμα σε δύο άτομα διαφορετικής θρησκείας να ερωτευτούν και να παντρευτούν, εντούτοις ως κράτος δε διστάζει να χρησιμοποιήσει τα γυναίκεια κορμιά ως μέσο, για να προσελκύσει τουρισμό στη χώρα.
Η διαφήμιση του Υπουργείου Τουρισμού, που παρουσιάζει το Λίβανο ως το «καμπαρέ της Μέσης Ανατολής» στους τουρίστες, προκάλεσε την οργή πολλών γυναικείων οργανώσεων, που δεν ανέχονται, ενώ καταπατούνται βασικά δικαιώματά τους, το κορμί τους να χρησιμοποιείται ως μέσο προσέλκυσης τουρισμού.
Η προώθηση του Λιβάνου ως μια χώρα σεξοτουρισμού και μια χώρα «σεξουαλικής ελευθερίας» έρχεται σε αντίθεση με ό,τι μέχρι τώρα θεωρείτο «αποδεκτή συμπεριφορά» από μια γυναίκα. Με διάφορες επιστολές στο Υπουργείο, οι γυναίκες υποδεικνύουν τις αντιφάσεις που εμπεριέχονται στη διαφήμιση.
Υποστηρίζουν πως αν θέλουν το Λίβανο να αποτελεί χώρα σεξοτουρισμού, τότε πρέπει να ρυθμιστεί και η εργασία των ιεροδούλων, κατοχυρώνοντάς τους την ασφάλεια, τα δικαιώματα και την υγεία τους. Επίσης αναρωτιούνται πώς είναι δυνατόν να παρουσιάζεται ο Λίβανος σαν μια χώρα σεξουαλικής ελευθερίας, τη στιγμή που όλοι οι πολίτες υπόκεινται σε άρθρα που «περιφρουρούν τη σεξουαλική τους ζωή και αποφασίζουν για αυτούς τι είναι αποδεκτό και τι μη αποδεκτό στο σεξ;»
Μια χώρα γεμάτη γυναίκες
Ο τρόπος προώθησης της χώρας μέσω του γυναικείου κορμιού απορρέει και από το γεγονός πως ο Λίβανος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και χώρα γυναικών! Αρκεί να πούμε πως η αναλογία αντρών και γυναικών είναι 1 προς 6. Η έλλειψη ανδρών στη χώρα κάνει ακόμα πιο δύσκολη την εξεύρεση συντρόφων, επομένως όσο μεγαλώνει ο ανταγωνισμός, τόσο αυξάνονται και οι απαιτήσεις. Τα κλαμπ και οι χώροι διασκέδασης σφύζουν από ζωή, αφού αποτελούν χώρους γνωριμίας. Οι περισσότερες Λιβανέζες κυκλοφορούν με πολύ προσεγμένο και μοδάτο ντύσιμο και φροντίζουν να ανανεώνουν συνεχώς την γκαρνταρόμπα τους. Απόδειξη αποτελούν τα εμπορικά κέντρα που είναι πάντοτε πολυσύχναστα. Πολύ διαδεδομένες είναι και οι επεμβάσεις πλαστικής χειρουργικής. Ενδεικτικά να πούμε πως τράπεζα του Λιβάνου προσφέρει δάνεια για πλαστική χειρουργική και αυτό εξαιτίας της αυξημένης ζήτησής τους.
Γεύσεις όλο γλύκα
Χαρακτηριστικό των γυναικών του Λιβάνου είναι και οι ικανότητές τους στη μαγειρική και ειδικότερα στη ζαχαροπλαστική. Ο Λίβανος είναι ανά το παγκόσμιο γνωστός για τα υπέροχα γλυκά και οι γυναίκες του φροντίζουν να διατηρήσουν αυτή τη φήμη. Και επειδή από τη φύση τους οι Λιβανέζες είναι φιλόξενες, κοινωνικές και ανοιχτόκαρδες φροντίζουν να επιδεικνύουν τις μαγειρικές τους ικανότητες με την πρώτη ευκαιρία.
Ο Λίβανος, «το Παρίσι της Ανατολής», έχει πολλές προοπτικές. Δυστυχώς, το ασταθές πολιτικό περιβάλλον είχε αρνητική επίδραση στην κοινωνική κατάσταση. Παρ’ όλα αυτά οι γυναίκες μορφώνονται, χαρακτηρίζονται από οξύ πνεύμα και επιτέλους αποκτούν το δικό τους χώρο στην αγορά εργασίας. Έχουν τις δυνατότητες να κάνουν σπουδαία πράγματα και την ικανότητα να οδηγήσουν τη χώρα στην ευημερία και σ’ ένα δυνατό μέλλον. Χρειάζεται μόνο να τους δοθούν οι ευκαιρίες…
Της Στέλλας Παναγιώτου
0 comments