FEMEN: Διαδηλώνοντας την Γυμνή Αλήθεια
Πόσοι θυμούνται τις γυμνόστηθες Ουκρανές που διαμαρτύρονταν ενάντια του σεξοτουρισμού που έφερε η διοργάνωση του EURO 2012 στην χώρα τους, πριν την έναρξη της διοργάνωσης; Όλοι, αλλά διαμαρτύρονταν; Δεν ήταν ατραξιόν; Η παραπάνω θα μπορούσε να είναι λογική αντίδραση, αφού η φωνή των κοριτσιών δεν συγκίνησε τα ΜΜΕ που απλά αρκέστηκαν να παραμείνουν στο θέαμα του πράγματος. Οι φεμινίστριες που διαμαρτυρήθηκαν ενάντια στον σεξοτουρισμό έγιναν μέσω του παιχνιδιού των ΜΜΕ, μέρος της «τουριστικής» διαφημιστικής καμπάνιας με το στήθος τους. Αλλά για όσους πρόσεξαν και τι είπαν, είναι τα μέλη της FEMEN. Και είναι εδώ από το 2008.
Στον ιδρυτικό πυρήνα της οργάνωσης διαμαρτυρίας ήταν ένα γκρουπ Ουκρανών φοιτητριών μεταξύ 18 και 20 ετών. Ένας από τους διαχρονικούς στόχους των κοριτσιών που διαμαρτύρονται γυμνόστηθα είναι «να αναπτύξουν ηγετικές, διανοητικές και ηθικές αξίες στις γυναίκες της Ουκρανίας, μιας χώρας που κατά τις ίδιες κρύβει πολύ μεγάλες δυνατότητες για το γυναικείο φύλλο». Παράλληλα μεταξύ των σκοπών της οργάνωσης θα συναντήσει κανείς το «ταρακούνημα των γυναικών της χώρας» αλλά και την «οργάνωση γυναικείας επανάστασης το 2017», ωστόσο τα μέλη της παραδέχονται ότι μέχρι σήμερα οι διαμαρτυρίες τους δεν έχουν φέρει τα αποτελέσματα που ήλπιζαν σε απήχηση των ιδεών τους.
Στο Κίεβο τα κορίτσια που λένε την γυμνή αλήθεια για τον σεξοτουρισμό και το trafficking στην χώρα τους και αλλού, με την ανάλογη (αδαμιαία) περιβολή έχουν καταφέρει να συγκεντρώσουν ένα πυρήνα 20 γυναικών που συμμετέχουν στις γυμνόστηθες διαμαρτυρίες και περίπου 300 ακόμα μέλη που παρίστανται σε αυτές φορώντας τα ρούχα τους. Σοκαριστικό θα σκεφτείτε, 20 γυμνόστηθες περιτριγυρισμένες από 300 περίπου άτομα με πλακάτ και ντουντούκες. Ίσως είναι, αλλά όπως υποστηρίζει η FEMEN, «Αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να ακουστείς σε αυτή την χώρα. Αν απλά έβγαινες να διαμαρτυρηθείς κανείς δεν θα σε πρόσεχε».
Αλλά πως ξεκίνησε η ιδέα της οργάνωσης; Η ιδρύτρια της FEMEN, Anna Hutsol στα 24 της χρόνια συγκινήθηκε όταν άκουσε τις ιστορίες γυναικών που με ψεύτικες υποσχέσεις για δουλειά είχαν φύγει από την Ουκρανία μόνο και μόνο για να καταλήξουν εγκλωβισμένες πόρνες σε διάφορες χώρες της Ευρώπης. Συνειδητοποιώντας το έλλειμμα του γυναικείου ακτιβισμού στην χώρα της, όπου οι γυναίκες ενθαρρύνονται να έχουν μια πιο παθητική στάση απέναντι στην ανδροκρατούμενη κοινωνία, η Anna Hutsol αποφάσισε να συστήσει τη FEMEN. Τα μέλη της οργάνωσης αρχικά διαμαρτύρονταν φορώντας εσώρουχα αλλά η καμπή που άλλαξε την ιστορία του τρόπου διαμαρτυρίας της FEMEN, ήρθε τον Αύγουστο του 2009, όταν το μέλος Oksana Shanchko πρόταξε τα γυμνά της στήθη κατά τη διάρκεια διαμαρτυρίας στο Κίεβο. Τα πράγματα από τότε ήταν σαφή. Τα στήθη έξω για την πρόκληση του απαραίτητου σοκ στο «σύστημα».
Το σοκ λοιπόν αποσκοπεί στην προσοχή του κοινού. Πόσοι όμως προσέχουν τελικά τα λεγόμενα των κοριτσιών κι όχι τα ίδια τα κορίτσια; Σκεφτείτε τον χώρο έξω από το στάδιο του Κιέβου, λίγο πριν την έναρξη του αγώνα Πολωνίας - Ελλάδας, που ήταν και ο πρώτος του Euro 2012. Έξω από το γήπεδο συνωστισμένοι άντρες έτοιμοι να υποστηρίξουν την ομάδα τους, να αφήσουν την συλλογική ενέργεια του γηπέδου να τους παρασύρει με βοήθεια την τεστοστερόνη τους που φουντώνει σε κάθε πεδίο ανταγωνισμού, πόσο μάλλον στο ποδόσφαιρο.
Οι Γυναίκες της FEMEN εμφανίζονται στο προσκήνιο και γδύνονται. Στο στήθος τους έχουν γραμμένο το σύνθημα «Fuck Euro». Ο λόγος της διαμαρτυρίας τους είναι αρχικά ότι η χώρα τους θα μετατραπεί σε παράδεισο του Σεξοτουρισμού για τις επόμενες εβδομάδες. Ο δεύτερος λόγος είναι πως η Ουκρανία έχει ακόμα ανοικτές, βαθιές οικονομικές πληγές και αρκετοί πόροι σπαταλήθηκαν στην φιλοξενία της διοργάνωσης. Οι λόγοι τους είναι σοβαροί. Όπως σοβαρή είναι και η αφορμή που τους δόθηκε αφού η κυβέρνηση της χώρας προσπάθησε το αμέσως προηγούμενο διάστημα να νομιμοποιήσει την πορνεία στην χώρα λίγο πριν την έναρξη της ποδοσφαιρικής διοργάνωσης, γεγονός που πρόδιδε ότι ακόμα και οι ιθύνοντες γνώριζαν ότι η διοργάνωση θα ήταν για πολλούς η πρόφαση για σεξοτουρισμό.
Μάλιστα προτού προβούν στην διαμαρτυρία τους τα μέλη της FEMEN είχαν ήδη στείλει επιστολή στην UEFA για να ζητήσουν να συσταθεί από κοινού με την κυβέρνηση ένα πρόγραμμα που να ασχοληθεί με το πρόβλημα του σεξοτουρισμού και της πορνείας στην Ουκρανία, και να ενημερώσει τους φιλάθλους ότι η πορνεία στην χώρα είναι παράνομη. Οι εκκλήσεις της έπεσαν στο κενό. Και ήρθε η ώρα της διαμαρτυρίας όπου τα κορίτσια έξω από τα ρούχα τους αλλά όχι εκτός εαυτού έρχονται «αντιμέτωπες» με το φίλαθλο κοινό που ούτε λίγο ούτε πολύ ίσως και να αγνοούσε την ύπαρξη του κινήματος ως τώρα (σπάνια η FEMEN πραγματοποιεί διαμαρτυρίες εκτός της Ουκρανίας).
Η αντιμετώπιση όμως της διαμαρτυρίας που λαμβάνει χώρα μπρος στα σαστισμένα μάτια τους, από τους φιλάθλους που περιμένουν συγκεντρωμένοι για να περάσουν στο γήπεδο είναι το γέλιο και η συμπαράσταση εν μέσω ευφορίας καθώς «ποιος νοιάζεται για τους λόγους; Έξω έχει στήθη όμορφων και νέων γυναικών και μέσα έχει μπάλα». Για την Αστυνομία της Ουκρανίας φυσικά, το γέλιο ήταν περιττή αντίδραση. Οι γυναίκες τραβήχτηκαν από την είσοδο του γηπέδου και συνελήφθησαν βίαια από τους αστυνομικούς, χωρίς όμως να σταματήσουν λεπτό να φωνάζουν τα μηνύματα τους προσπαθώντας να συγκινήσουν το πλήθος κόσμου που ήταν μαζεμένο εκεί. Φαίνεται πως για τα μέλη της FEMEN η βίαιη αντιμετώπιση από την αστυνομία και η γενική θυμηδία που προκαλούν στο αντρικό κοινό, έχει γίνει η αναπόσπαστη μία πλευρά του νομίσματος στις διαμαρτυρίες τους. Αλλά για την οργάνωση που σκοπεύει να αναχθεί στην πιο ενεργοποιημένη και ευρεία φεμινιστική συλλογικότητα της Ευρώπης στην εποχή της, αυτό δεν φαίνεται να είναι αρκετό για να της πτοήσει. Ευτυχώς!
Μπορεί ο τρόπος τους σε κάποιους να φαίνεται ανορθόδοξος, αλλά το γεγονός είναι πως στην ανδροκρατούμενη κοινωνία όπου ζουν και έχοντας να πολεμήσουν τα δεκάδες στερεότυπα σε όλη την Ευρώπη για τις γυναίκες της Ουκρανίας (και εν γένει του λεγόμενου «Ανατολικού μπλοκ», της πρώην Σοβιετικής Ένωσης) είναι ο καλύτερος τρόπος για να τραβήξουν την προσοχή και να δηλώσουν πως ακόμα κι αν οι άλλοι τις βλέπουν σαν ελκυστικό κρέας, και το κρέας αυτό έχει φωνή. Τις επόμενες ημέρες, οι αγώνες του Euro 2012, συνεχίζονται ενώ συνεχίζονται και οι διαμαρτυρίες της FEMEN. Γυναίκες ανά δύο ή τρεις γδύνονται, φωνάζουν, φωτογραφίζονται από τους φίλαθλους, σύρονται από την αστυνομία, συλλαμβάνονται φωνάζοντας για την χειραφέτηση των Ουκρανών και την μείωση αν όχι την εξάλειψη της πορνείας στην χώρα τους.
Οι μέρες περνούν και το Euro 2012 ρίχνει την αυλαία του. Τα φώτα σβήνουν ξανά στην Ουκρανία που ξαναμπαίνει σε ρυθμούς καθημερινότητας. Η πορνεία εξακολουθεί να είναι παράνομη και οι προτάσεις της FEMEN για την εισαγωγή νομοθεσίας για ποινικές ευθύνες στην ζήτηση σεξουαλικών υπηρεσιών στην χώρα, δεν έχουν εισακουστεί. Ωστόσο η θετική εξέλιξη για την οργάνωση είναι πως πλέον έχει οργανωθεί τόσο ώστε να συγκροτήσει πολιτικό κόμμα που θα διεκδικήσει την είσοδο του στο Ουκρανικό Κοινοβούλιο στις εκλογές του ερχόμενου Οκτωβρίου.
Ως τότε ίσως η διαμαρτυρία και ιδιαίτερα ο τρόπος διαμαρτυρίας της FEMEN (που άλλωστε σύμφωνα με κοινωνιολογικές μελέτες δεν χαίρει εκτίμησης από τις γυναίκες της Ουκρανίας) να έπεσε και στην περίπτωση του Euro 2012 στο κενό. Όμως αν έστω και ένας από τους φιλάθλους που τόσες μέρες έβλεπαν τα μέλη της οργάνωσης να φωνάζουν για την πληγή που η παράνομη πορνεία και το Trafficking ανοίγουν στην Ουκρανία, το σκέφτηκε λίγο καλύτερα, αν έστω κι ένας από όσους είχαν αποφασίσει να γευθούν τις σεξουαλικές χαρές της πορνείας στην Ουκρανία (γιατί φυσικά δεν το είχαν αποφασίσει όλοι) δεν το έκανε, τότε έστω και γι’ αυτό η φωνή που ύψωσε η FEMEN άξιζε τον κόπο!
Η γύμνια ως μορφή διαμαρτυρίας
Φαίνεται απίστευτο κι όμως η γύμνια ως μορφή διαμαρτυρίας μετρά παρουσία στην ανθρώπινη ιστορία εδώ και έναν αιώνα. Φαίνεται πως η φράση «βγαίνω από τα ρούχα μου» σαν αντίδραση σε κάτι που μας εξαγριώνει, μεταφράστηκε στην κυριολεξία σε αρκετές περιπτώσεις διαμαρτυρίας ήδη από το 1914. Τότε μια ρωσική θρησκευτική, κοινωνιολογική και φιλοσοφική σέχτα, οι Doukhobors, εναντιώθηκε στην παρέμβαση της κυβέρνησης και της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στον τρόπο ζωής των μελών της οργανώνοντας μια «γυμνή» πορεία.
Έκτοτε και ειδικά μετά την δεκαετία του 1960 οι διαμαρτυρίες που περιλαμβάνουν τον γυμνισμό είναι πολλές, εκδηλώνονται σε όλο τον κόσμο και η θεματολογία τους ποικίλει. Η οργάνωση PETA για παράδειγμα που υπερασπίζεται τα δικαιώματα των ζώων έχει αναγάγει την γυμνή διαμαρτυρία σε ετήσιο event όπου τα μέλη της τρέχουν γυμνά στους δρόμους κάποιας Ευρωπαϊκής πρωτεύουσας κάθε φορά.
Ο Πασιφισμός και τα κινήματα κατά του πολέμου έχουν συχνά καταφύγει στον γυμνισμό για να διαδηλώσουν τα αιτήματα και τις απόψεις τους, ενώ μάλιστα κάποιες από τις πασιφιστικές οργανώσεις που υλοποιούν τέτοιες διαμαρτυρίες έχουν και ευφάνταστα ονόματα που δηλώνουν τον τρόπο διαμαρτυρίας, όπως π.χ. η οργάνωση Breasts not Bombs (στήθη όχι βόμβες) στον Καναδά.
Στην Λιβερία, το ειρηνικό κίνημα των γυναικών που απείλησαν να γδυθούν σε κοινή θέα αν δεν σταματούσε ο δεύτερος εμφύλιος πόλεμος της χώρας, μπορεί να χαρακτηριστεί ως η πιο επιτυχημένη (παρ' ολίγον) γυμνή καμπάνια διαμαρτυρίας αφού πραγματικά το αίτημα εισακούστηκε και οι εχθροπραξίες σταμάτησαν λίγο μετά και σαν αποτέλεσμα της διαμαρτυρίας.
Τα τελευταία χρόνια άνθηση παρουσιάζουν στην Ευρώπη και οι γυμνές ποδηλατοπορείες όπου σκοπός δεν είναι τόσο η διαμαρτυρία όσο η έμφαση στην μετακίνηση που στηρίζεται στον ανθρώπινο παράγοντα, στις δυνάμεις τους ανθρώπινου σώματος και μόνο. Η διοργάνωση World Nude Bike Ride ρίχνει περισσότερο το βάρος της στο θετικό μήνυμα της φιλικής προς το περιβάλλον μετακίνησης ενώ έχει χαρακτηριστεί ως υποστηρικτική στον γυμνισμό γενικά.
Τέλος αμέτρητες είναι οι μικροοργανώσεις παγκοσμίως που υποστηρίζουν ανοιχτά τον γυμνισμό ως επιλογή και στάση ζωής, οι οποίες συχνά οργανώνουν εκδηλώσεις για την προώθηση της ελευθερίας του να φοράει κανείς, ή μάλλον του να μην φοράει κανείς ότι εκείνος επιλέξει σε δημόσια θέα.
της Λίας Παπαϊωάννου
0 comments