Χαράλαμπος Θεοπέμπτου: Ο ρόλος του Επιτρόπου είναι μόνο Συμβουλευτικός

Τα περιβαλλοντικά προβλήματα έχουν πρωτίστως κοινωνικά αίτια. Η συνεχώς αυξανόμενη - και όλο και πιο παγκοσμιοποιημένη - κατανάλωση, η επικράτηση καταστροφικών για το περιβάλλον προτύπων, το αδιάκοπο κυνήγι του κοντόφθαλμου κέρδους και της ανάπτυξης για την ανάπτυξη, η εντεινόμενη ανισότητα και η κοινωνική περιθωριοποίηση ομάδων του πληθυσμού, αλλά και περιοχών ολόκληρων του πλανήτη, είναι οι γενεσιουργές αιτίες των περιβαλλοντικών προβλημάτων. Σ’ έναν κόσμο που αλλάζει, δε μένουμε παθητικοί θεατές, αλλά αγωνιζόμαστε για να στραφεί προς τη βιωσιμότητα.
Μόνο μέσα από τη συνεχή αλλαγή της καθημερινής ζωής μας, αλλά και της κοινωνίας, των μοντέλων παραγωγής και κατανάλωσης, μπορούμε να πετύχουμε τη λύση των περιβαλλοντικών προβλημάτων.
Οι νέοι έχουν να παίξουν ένα σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων και στη δημιουργία μιας νέας, οικολογικής κοινωνίας.
Τα προβλήματα της χώρας μας δεν είναι μοναδικά. Τα μοιραζόμαστε με άλλους λαούς στο «κοινό μας σπίτι»,  την Ευρώπη.
Για όλα τα πιο πάνω, αλλά και για τα μέτρα που θα πρέπει να παρθούν μιλά σήμερα στη «ΓΥΝΑΙΚΑ» ο Επίτροπος Περιβάλλοντος κ. Χαράλαμπος Θεοπέμπτου.


Ε:Με ποιο τρόπο τα αέρια του θερμοκηπίου επηρεάζουν το κλίμα της γης;

Α:Με απλά λόγια. Γύρω από τον πλανήτη γη, υπάρχει ένα στρώμα αερίων πάχους 10 περίπου χιλιομέτρων, τα οποία είναι υπεύθυνα για τη δημιουργία κατάλληλων συνθηκών, μέσα από τις οποίες αναπτύχθηκε ζωή στον πλανήτη. Αυτά τα αέρια επιτρέπουν στις ακτίνες του ήλιου με ψηλή ενέργεια να περάσουν, να φτάσουν στην επιφάνεια της γης και να τη θερμάνουν. Ανάλογα με την ακτινοβολία φωτός που δέχονται τα διάφορα μέρη του πλανήτη, ζεσταίνονται η θάλασσα, η ξηρά, ο αέρας και οτιδήποτε άλλο δέχεται τις ακτίνες φωτός. Η θερμοκρασία που αναπτύσσεται, όμως, στην επιφάνεια της γης έχει τέτοιο μήκος κύματος που δε διαφεύγει εύκολα, γιατί την εμποδίζουν τα αέρια αυτά, που επειδή λειτουργούν όπως ένα θερμοκήπιο είναι γνωστά και σαν αέρια του θερμοκηπίου. Χωρίς αυτά τα αέρια δε θα υπήρχε ζωή με τη μορφή που υπάρχει τώρα, γιατί οι θερμοκρασίες στην επιφάνεια της γης θα ήταν χειρότερες και από αυτές που επικρατούν σε πολικό ψύχος. Η σύνθεση και η ποσότητα των αερίων αυτών άλλαζε μέχρι τώρα μόνο όταν γινόταν, για παράδειγμα, κάποια έκρηξη ηφαιστείου ή τεράστιας έκτασης πυρκαγιές.

Ε:Τι είναι οι κλιματικές αλλαγές;

Α:Πριν 200 χρόνια περίπου ο άνθρωπος ανακάλυψε ότι καίγοντας το κάρβουνο, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο μπορούσε να παράγει ενέργεια. Η χρήση όμως αυτών των ορυκτών καυσίμων είχε σαν αποτέλεσμα την απελευθέρωση στην ατμόσφαιρα αερίων του θερμοκηπίου, αλλά και μιας σειράς άλλων αερίων επικίνδυνων για τη ζωή στον πλανήτη. Το αποτέλεσμα είναι ότι τα αέρια του θερμοκηπίου έχουν αυξηθεί σημαντικά, το φαινόμενο του θερμοκηπίου άρχισε να λειτουργεί πιο έντονα, παγιδεύοντας όλο και περισσότερη θερμότητα.

Ε:Πολλοί επιστήμονες μιλάνε για τρομερές αλλαγές στο περιβάλλον. Ποιες είναι αυτές;

Α:Η αύξηση της θερμοκρασίας επηρεάζει πολύ το περιβάλλον μας. Πέραν από την αύξηση της θερμοκρασίας, άλλα σοβαρά προβλήματα είναι η μείωση της βροχόπτωσης, η καταστροφή του πλαγκτόν στις θάλασσες και το λιώσιμο των πάγων.
Τα δέντρα και το πλαγκτόν των θαλασσών απορροφούν τεράστιες ποσότητες αερίων του θερμοκηπίου, αλλά δυστυχώς καταστρέφονται με μεγάλους ρυθμούς. Το λιώσιμο των πάγων θα καταστρέψει μοναδικούς βιότοπους και θα στείλει στη θάλασσα τις μεγαλύτερες ποσότητες πόσιμου νερού στον πλανήτη, με σοβαρή αύξηση της στάθμης της θάλασσας. Παράλληλα, το νερό από τους πάγους που λιώνουν, επειδή είναι ελαφρύτερο από το θαλάσσιο νερό, μένει στην επιφάνεια και θεωρείται υπεύθυνο για τα ακραία καιρικά φαινόμενα στην Ευρώπη.
Ένα άλλο πρόβλημα είναι και το γεγονός ότι το άσπρο χρώμα των πάγων αντανακλά πίσω στο διάστημα τις ακτίνες του ήλιου, προτού μετατραπούν σε θερμότητα. Έτσι το λιώσιμό τους μειώνει την αντανάκλαση, επιταχύνοντας έτσι το φαινόμενο του θερμοκηπίου.
Σε επίπεδο πλανήτη τα πράγματα συμβαίνουν σε αργό χρόνο, έτσι όποια μέτρα και να πάρουμε τώρα το κλίμα θα συνεχίσει να αλλάζει για πολλές δεκάδες χρόνια, προτού σταθεροποιηθεί. Επειδή όμως και παρά τις συζητήσεις που γίνονται, δεν έχουμε πετύχει τίποτα σημαντικό από πλευράς μείωσης των αερίων του θερμοκηπίου, αναμένεται ότι θα ζήσουμε το χειρότερο σενάριο που προβλέπουν οι επιστήμονες γνωστό σαν “Business as usual”.

Ε:Υπάρχει οτιδήποτε που γνωρίζουμε ειδικά για την περιοχή μας;

Α:Όλες οι μελέτες δείχνουν ότι η περιοχή της νότιας μεσογείου θα υποφέρει πολύ από σημαντική αύξηση της θερμοκρασίας και μείωση της βροχόπτωσης.
Αυτά όμως έχουν και τα επακόλουθά τους, διότι οι νέες συνθήκες δε θα αρέσουν για παράδειγμα στα παραδοσιακά μας φυτά και δέντρα και αναμένεται αυτά να ξηραίνονται σταδιακά και θα υποφέρουν και οι γεωργοί μας.
Παράλληλα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας μάς προειδοποιεί για πιθανότητες νέων ασθενειών.

Ε:Πώς μπορεί να προστατέψει ο κάθε ένας από μας το περιβάλλον;

Α:Οι προσπάθειες επικεντρώνονται στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και στην προστασία και αύξηση των δασών και του πλαγκτόν στις θάλασσες. Επομένως στοχεύουμε οτιδήποτε έχει σαν αποτέλεσμα τη μείωση της χρήσης κάρβουνου, πετρελαίου και φυσικού αερίου.  Για την Κύπρο αυτό σημαίνει μείωση της κατανάλωσης της ενέργειας με πιο σωστά οικολογικά κτήρια, την επιλογή πιο αποδοτικών συσκευών και την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές όπως π.χ. τον αέρα, τον ήλιο και τη βιομάζα. Παράλληλα πετρέλαιο καίμε για τις μετακινήσεις μας, επομένως πρέπει να περπατούμε περισσότερο, να ποδηλατούμε και να προωθήσουμε τα λεωφορεία.
Πολλοί δε συνειδητοποιούν επίσης τη σημασία της σωστής διαχείρισης των αποβλήτων σε σχέση με το κλίμα. Όταν για παράδειγμα πετούμε τα υπολείμματα κουζίνας στα σκουπίδια, αυτά καταλήγουν σε σκυβαλότοπους, σέπονται και παράγουν μεθάνιο, που είναι ένα από τα πιο βλαβερά αέρια για το κλίμα.
Παράλληλα ένα καινούργιο τενεκεδάκι αναψυκτικού χρειάζεται πάρα πολύ λιγότερη ενέργεια να κατασκευαστεί από ένα χρησιμοποιημένο τενεκεδάκι, σε σύγκριση του να αφαιρεθεί το υλικό από ένα μεταλλείο και να επεξεργαστεί. Γι’ αυτό  προωθούμε τόσο έντονα την ανακύκλωση και μετάλλων, αλλά και χαρτιού, για να σώσουμε όσο πιο πολλά δέντρα γίνεται.

Ε:Πόση σημασία δίνουμε στο περιβάλλον εμείς οι Κύπριοι;

Α:Δυστυχώς η γενική αντίληψη ανάμεσα στους Κυπρίους, όσον αφορά στις κλιματικές αλλαγές, είναι ότι εμείς μπορούμε να συνεχίσουμε όπως είμαστε και είναι οι άλλοι που πρέπει να αλλάξουν. Αυτή η αντίληψη όμως δε λαμβάνει υπόψη ότι δεν μπορεί να ζητάς από τους άλλους να πάρουν μέτρα που θα επηρεάσουν την οικονομία τους και εμείς να κάνουμε τίποτα!
Γενικά όμως για τα υπόλοιπα θέματα οι πολίτες έχουν ήδη ευαισθητοποιηθεί, παραμένει όμως να κάνουν το ίδιο και οι υπάλληλοι του δημόσιου τομέα και όσοι παίρνουν αποφάσεις.

Ε:Ποιες ενέργειες γίνονται από την ΕΕ σε σχέση με το περιβάλλον;

Α:Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι πρώτη, όσον αφορά στις κλιματικές αλλαγές και πιέζει πολύ για μέτρα. Το μεγάλο πρόβλημα είναι από τη μια οι ανεπτυγμένες χώρες, όπως η Αμερική, ο Καναδάς και η Αυστραλία που δεν παίρνουν σοβαρά μέτρα και ούτε δεσμεύονται, αλλά και από την άλλη έχουμε χώρες με πολύ ψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης όπως η Ινδία και η Κίνα που οι εκπομπές ρύπων τους αυξάνονται δραματικά κάθε χρόνο. Χαρακτηριστικά, η Κίνα εγκαινιάζει ένα νέο σταθμό παραγωγής ενέργειας κάθε εβδομάδα.

Ε:Ο Επίτροπος Περιβάλλοντος πώς ενημερώνει και ενεργεί για τα προβλήματα του περιβάλλοντος.

Α:Ο ρόλος του Επιτρόπου είναι μόνο συμβουλευτικός και το γραφείο του δε διαθέτει προσωπικό.
Οι τελευταίες εκστρατείες μου αφορούν την προώθηση του ποδηλάτου, την κομποστοποίηση, τους σπιτικούς λαχανόκηπους, τα απόβλητα κατασκευών και τα οικολογικά σπίτια.
Τον τελευταίο χρόνο έκανα εισηγήσεις στους αρμόδιους υπουργούς, αλλά και μέσα από τις επιτροπές της Βουλής για θέματα όπως την εισαγωγή του συστήματος καθαρής μέτρησης (Net Metering) για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), την αναθεώρηση του τρόπου υπολογισμού της κατανάλωσης ηλεκτρισμούς, για να βοηθηθούν οι οικογένειες με χαμηλά εισοδήματα, την προώθηση μέτρων για πράσινες θέσεις εργασίας και διάφορα άλλα θέματα.
Για την προώθηση των θεμάτων, πέραν από τις διάφορες επιστολές, ενημερώνω τις ιστοσελίδες μου συνεχώς, οι οποίες δέχονται καθημερινά πάνω από 500 επισκέπτες, διαθέτω κατάλογο με 2500 μέλη, στους οποίους αποστέλλεται τακτικά ενημερωτικό δελτίο. Επίσης στέλνω πιο εξειδικευμένη ενημέρωση σε Τοπικές Αρχές, εταιρείες ενέργειας και νερού και σε δημοσιογράφους. Η αλήθεια είναι ότι τα ΜΜΕ έχουν εδώ και καιρό αρχίσει να προβάλλουν τα περιβαλλοντικά θέματα, αλλά έχουμε δρόμο ακόμη.
Παράλληλα με τα πιο πάνω παίρνω καθημερινά πάρα πολλά μηνύματα από ανθρώπους που απλά θέλουν να κάνουν μια καταγγελία ή να ζητήσουν συμβουλές και από πολλούς φοιτητές και μαθητές για τις εργασίες τους.


Ε:Η αύξηση στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος έχει θορυβήσει πολύ κόσμο. Ποια μέτρα πρέπει να λάβουν οι πολίτες.

Α:Με βάση τις διαθέσιμες στατιστικές, η μέση κατοικία πληρώνει περίπου €230 τη διμηνία. Πολλά προβλήματα με την κατανάλωση ηλεκτρισμού αντιμετωπίζουν οι ιδιοκτήτες θερμοσυσσωρευτών, γιατί δε γνωρίζουν πώς λειτουργεί το σύστημα, αλλά και όσοι ζεσταίνουν το σπίτι τους με ηλεκτρισμό, συνήθως λόγω της έλλειψης ή της κακής ρύθμισης του θερμοστάτη.
Για να μειωθεί η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας, θα πρέπει να εξεταστούν πρώτα οι διάφορες συσκευές και ο τρόπος με τον οποίο τις χρησιμοποιούμε. Για παράδειγμα, το στεγνωτήριο ρούχων είναι πολύ ενεργοβόρα συσκευή και θα πρέπει να τη χρησιμοποιούμε όσο πιο λίγο γίνεται. Ακόμη μια συσκευή είναι τα πλυντήρια ρούχων και πιάτων. Για το πλυντήριο ρούχων θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι ένας από τους λόγους για τους οποίους βλέπουμε τόσες διαφημίσεις για το πόσους βαθμούς πλένει η σκόνη, το υγρό ή ταμπλέτα πλυσίματος είναι ότι όσο πιο χαμηλή είναι η θερμοκρασία πλυσίματος, τόσο πιο χαμηλή είναι η κατανάλωση ενέργειας.
Οι λαμπτήρες χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης προσφέρουν σοβαρές μειώσεις στην κατανάλωση ενέργειας και γι’ αυτό το λόγο οι παλιοί λαμπτήρες θα πρέπει να αντικατασταθούν.


Ε:Ποια είναι τα οικολογικά σπίτια;

Α:Ένα οικολογικό σπίτι είναι κάτι περισσότερο από ένα σπίτι με χαμηλή ενεργειακή κατανάλωση. Στα οικολογικά σπίτια δίνουμε σημασία σε θέματα όπως την κατανάλωση νερού, τη συλλογή νερών της βροχής, την αειφορία των υλικών, την υγιεινή των εσωτερικών χώρων, τα δέντρα και τον κήπο.
Τα οικολογικά κτήρια είναι πολύ διαδεδομένα στο εξωτερικό και διάφορες χώρες δίνουν και κίνητρα, για να ενθαρρύνουν τέτοιες κατασκευές.



Συνέντευξη: Στέλλα Σουρμελή