Εφηβεία: Μέρος Β

Στο προηγούμενο τεύχος αναλύσαμε το θέμα της εφηβείας, δίνοντας έμφαση στις αλλαγές  που θα υποστεί ένας έφηβος στο σωματικό, ψυχικό, γνωστικό και κοινωνικό τομέα, ενώ παράλληλα τέθηκαν και εξηγήθηκαν οι λόγοι που οι παρέες – συνομήλικοι έχουν ένα πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή του έφηβου. Σε αυτό το τεύχος θα αναλυθεί η δοκιμασία της σχέσης του εφήβου με τους γονείς, σ’ αυτή την κρίσιμη ηλικία, καθώς και κάποιες βοηθητικές οδηγίες για γονείς, χειρισμού δύσκολων καταστάσεων και συμπεριφορών από τα  παιδιά τους.

Σχέσεις έφηβου με γονείς
«Μακάρι να κοιμούνταν και να ξυπνούσαν, όταν θα είχαν πια ενηλικιωθεί», γράφει ο Σαίξπηρ, αναφερόμενος στους εφήβους και πιθανώς πρόκειται για μια φράση που έχει περάσει από το μυαλό όλων των γονιών που έχουν παιδιά που βρίσκονται στην εφηβεία. Περίοδος αμφισβητήσεων και ανατροπών, για τις οποίες οι γονείς δεν είναι ποτέ πραγματικά έτοιμοι να αντιμετωπίσουν. Οι γονείς θα πρέπει να είναι ενημερωμένοι για τις αλλαγές που επέρχονται με την εφηβεία και να φροντίσουν να προετοιμάσουν κατάλληλα το παιδί τους, ώστε και αυτό με τη σειρά του να αποδεχτεί ό,τι του συμβαίνει ως κάτι φυσιολογικό.

Την περίοδο της εφηβικής ηλικίας, ο ρόλος των γονιών δοκιμάζεται αρκετά και γίνεται πιο δύσκολος και ιδιόμορφος από όλες τις προηγούμενες περιόδους. Τα παιδία βλέπουν τους γονείς τους ρεαλιστικά και καταρρίπτονται τα πρότυπα μίμησης και τα ινδάλματα που είχαν όταν ήταν μικρότερα. Υιοθετούν μια κριτική- αντιδραστική στάση απέναντι στους γονείς, αρχίζουν να αμφισβητούν τις αντιλήψεις, τις ιδέες  και τις απόψεις τους και απομονώνονται. Όμως, το  γεγονός ότι ο έφηβος είναι πιο «κλειστός» απέναντι στους γονείς του από ό,τι παλαιότερα δε σημαίνει ότι η αγάπη του μειώθηκε. Τα αισθήματα των γονιών δεν πρέπει να «ανταγωνίζονται» τη σχέση που έχει το παιδί τους με τους φίλους του. Οι γονείς θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι η αποστασιοποίηση του παιδιού από αυτούς είναι ένας τρόπος με τον οποίο εκφράζουν την προσπάθεια για ανεξαρτητοποίηση.
Ας δούμε σε αυτό το σημείο κάποιες συμβουλές, για να συμφιλιωθούν οι γονείς με την επαναστατικότητα των εφήβων.
Όταν οι έφηβοι μιλάνε άσχημα στους γονείς τους
Σε μία τέτοια περίπτωση οι γονείς πρέπει να θέσουν όρια. Να απαιτήσουν σεβασμό, όπως και οι ίδιοι σέβονται τον έφηβο. Δεν πρέπει να κάνουν πως δεν ακούνε. Αντιθέτως πρέπει να δείξουν πως δεν ανέχονται τέτοιες συμπεριφορές. Αυτό πρέπει να το δείξουν με λίγες και ξεκάθαρες κουβέντες, χωρίς μακροσκελή κηρύγματα και υπερβολές.
Οι γονείς είναι καλό να αντιμετωπίζουν τους έφηβους σταθερά και με αυτοπεποίθηση. Οι ίδιοι οι έφηβοι νιώθουν ανασφαλείς και θέλουν να νιώθουν ασφάλεια με τη συμπεριφορά των γονιών τους. Οι γονείς είναι καλό να δείχνουν σιγουριά για όσα απορρίπτουν, για όσα τους ευχαριστούν, για όσα περιμένουν και για όσα είναι ικανοποιημένοι από τους έφηβους.

Όταν οι έφηβοι δεν απαντούν σε ερωτήσεις για τους βαθμούς, το σχολείο και έχουν περίεργη εμφάνιση

Στην περίπτωση αυτή, οι γονείς πρέπει να πούνε την άποψή τους, γιατί αλλιώς ο έφηβος θα νιώσει πως δε νοιάζονται για εκείνον. Επίσης οι γονείς πρέπει να κατανοήσουν πως ένας έφηβος δε γίνεται να έχει την ίδια αισθητική άποψη με αυτούς. Επομένως δεν πρέπει να απαιτούν να ντύνεται διαφορετικά, από αυτό που έχει επιλέξει.
Όταν οι έφηβοι αισθάνονται πως οι γονείς δεν τους καταλαβαίνουν και το εκφράζουν.

Σε μία τέτοια περίπτωση οι γονείς δεν πρέπει να τους πούνε: «Σε καταλαβαίνω γιατί έτσι ήμουν κι εγώ», γιατί σε αυτή την ηλικία θέλουν να μοιάζουν όσο το δυνατόν λιγότερο με τους γονείς τους. Απλά πρέπει να τους δείξουν ότι προσπαθούν να τους καταλάβουν και ότι ενδιαφέρονται για τα συναισθήματά τους.


Όταν ένας έφηβος κλείνεται στο δωμάτιό του και απομονώνεται
Οι γονείς πρέπει να αναγνωρίζουν την ανάγκη του για προσωπικό χώρο μέσα στο σπίτι και αν γίνεται να του τον παρέχουν, επιτρέποντάς του σε αυτόν να κάνει ό,τι θέλει χωρίς περιορισμούς.  Όταν ο έφηβος απομακρύνεται από τους γύρω του, προσπαθεί να γνωρίσει τον εαυτό του. Το δωμάτιό του γίνεται το καταφύγιό του.

Οι γονείς πρέπει να δείξουν κατανόηση. Παρόλα αυτά είναι καλό να απαιτήσουν να υπάρχουν κάποιες κοινές ώρες ανάμεσά τους, όπως για παράδειγμα την ώρα του φαγητού. Ταυτόχρονα, όμως, στο υπόλοιπο σπίτι είναι σημαντικό να του ζητούν να συμμορφώνεται με τους κανόνες του σπιτιού.

« Φοβάμαι για την παρέα του παιδιού μου»
Τα αγόρια και τα κορίτσια διαλέγουν για παρέα παιδιά με παρόμοια γούστα, ενδιαφέροντα, χόμπι, φίλους οι οποίοι τους εκτιμούν και κάνουν πράγματα με τα οποία διασκεδάζουν. Το να κατηγορούν οι γονείς τους φίλους του, έχει σαν αποτέλεσμα να εντείνεται η προσκόλλησή του σε αυτούς, μόνο και μόνο σαν αντίδραση προς τους γονείς. Απόρριψη των φίλων του ισοδυναμεί για τον έφηβο με απόρριψη του ίδιου. Για αυτό πρέπει πάντα να ενεργούμε, έτσι ώστε οι δίαυλοι επικοινωνίας να παραμένουν ανοιχτοί. Διακριτικά να είστε ενημερωμένοι για τις παρέες του παιδιού σας. Να γνωρίζετε με ποιους κάνει παρέα και καλό είναι να δημιουργούνται συνθήκες, ώστε να μπορεί το παιδί να καλεί τους φίλους του στο σπίτι. Ίσως με τη συμπεριφορά σας κερδίσετε και το παιδί σας και τους φίλους του.

«Μισώ το σχολείο και όλους εκεί. Δεν ξαναπάω».
Σε αυτή την περίπτωση καλό είναι οι γονείς να μην ξεκινήσουν καβγά. Θα μπορούσαν να πουν: «Καταλαβαίνω ότι είσαι δυστυχισμένος/η, επειδή θα πας στο σχολείο. Μερικές φορές πρέπει να κάνουμε πράγματα που θα προτιμούσαμε να μην κάνουμε. Ας έχουμε μια συζήτηση, όταν επιστρέψεις».

«Μισώ τη ζωή μου. Εύχομαι να πέθαινα».
Τα πάντα για τους έφηβους είναι δραματικά και όλα καταστροφή. Οι γονείς  σε αυτή τη φράση καλό θα ήταν να αντιδρούσατε κάπως έτσι :«Πρέπει να νιώθεις πολύ άσχημα τώρα για να το λες αυτό. Υπάρχει τίποτα που θέλεις να μου πεις; Μπορώ να βοηθήσω με κάποιον τρόπο;»


Έλενα Σουρουλλά Kay - Ψυχολόγος, Ειδ. Ψυχοθεραπεύτρια