Νίκος Χαραλάμπους: « Όσο μεγαλώνω, γίνομαι πιο νέος»

Ο Νίκος Χαραλάμπους είναι ένας  ηθοποιός και σκηνοθέτης με αδιαμφισβήτητη αξία, ταλέντο και αξιοζήλευτη καλλιτεχνική πορεία. Ακόμη  και σε μια μέτρια θεατρική ή τηλεοπτική δουλειά κάνει τη διαφορά και ξεχωρίζει.
Ακριβοθώρητη παρουσία, καλλιεργημένος, ειλικρινής και χαμηλών τόνων.
Ένας καλλιτέχνης υψηλού επιπέδου, χωρίς ίχνος υπερηφάνειας, μας μίλησε για το θέατρο, την τηλεόραση, τους φόβους, το κοινό, την ανταμοιβή και τις ανασφάλειες που μπορεί να βιώσει ένας ηθοποιός.
Όταν μιλήσεις με τον Νίκο Χαραλάμπους θα διαπιστώσεις ότι είναι ένας υπέροχος άνθρωπος. Αφιερωμένος στην τέχνη του. Με ευαισθησίες και ψυχή μικρού παιδιού, με αξίες και ιδανικά.


Ε:Μόνιμος κάτοικος Κύπρου πια;
Α:Μόνιμα δεν μπορώ να πω ποτέ, εκτός μετά θάνατον. Δεν ξέρω τι θα γίνει μέχρι του χρόνου.

Ε:Στη ζωή του κάθε ανθρώπου υπάρχουν ευκολίες, αλλά και δυσκολίες. Στη δική σου περίπτωση πώς ήταν;
Α:Θα έλεγα, χωρίς να μεμψιμοιρώ, ότι οι δυσκολίες ήταν περισσότερες από τις ευκολίες. Άλλωστε έχω την εντύπωση ότι το επιλέγει κάποιος αυτό. Δηλαδή πόσο ψηλά βάζεις τον πήχη στη ζωή σου.

Ε:Τι είναι αυτό που σε κάνει να συνεχίζεις όλα αυτά τα χρόνια;
Α:Ίσως το γεγονός ότι δεν μπορώ να πείσω τον εαυτό μου ότι ειδικά η σχέση των ανθρώπων, με αυτό που είναι το βασικό ερώτημα ζωής ή θανάτου, ελευθερίας ή αποδοχής κάποιων πραγμάτων που δε μας αρέσουν και που ήταν πάντοτε έντονα μέσα στην ψυχή μου, μέσα στη σκέψη μου. Έντονες οι προδιαγραφές τους θέλω να πω, με ανάγκασαν να επιζητώ πάντοτε το δύσκολο.
Και πάντοτε αυτό που δεν μπορεί να με ικανοποιήσει. Έτσι μέχρι σήμερα και με τα πολλά χρόνια που ασχολούμαι με αυτό που λέμε τέχνη, διαπιστώνω ότι «εν οίδα ότι ουδέν οίδα».

Ε:Κάποιοι λένε πως την καλή ερμηνεία την κάνει πρώτα το ταλέντο του ηθοποιού και κατά δεύτερο λόγο η σκηνοθετική καθοδήγηση. Ποια είναι η άποψη η δικιά σου;
Α:Πιστεύω ότι και τα δύο είναι κενοί ορισμοί. Δεν μπορεί κανείς να είναι σίγουρος,  εάν ισχύει το ένα ή το άλλο. Εκείνο  που νιώθω, επειδή θεραπεύω για πολλά χρόνια και τις δυο ιδιότητες και του σκηνοθέτη και του ηθοποιού, είναι ότι όσο πιο πολύ αντιλαμβάνομαι τις ευθύνες της σκηνοθεσίας, μιας οργανωμένης πρότασης προς τα έξω, με τον προσήκοντα σεβασμό προς το θεατή, αλλά την ίδια ώρα και προς το συγγραφέα ή γενικότερα στη φιλοσοφία της τέχνης, νιώθω ότι ο σκηνοθέτης είναι αυτός που περνάει τις πιο δύσκολες, έως τις πιο σύνθετες, κατά κάποιο τρόπο, εμπειρίες στη διάρκεια της προετοιμασίας μιας παράστασης ή ενός θεατρικού κειμένου. Ο ηθοποιός, τις περισσότερες φορές, περιορίζεται στο να κατανοήσει τη γενικότερη σύλληψη του έργου που ξεκινάει από την άποψη της σκηνοθεσίας και από την άλλη πλευρά να προσπαθήσει να δώσει, όσο μπορεί, όλα τα στοιχεία τα οποία του ζητά ο συγγραφέας έμμεσα, δια μέσου του σκηνοθέτη. Εάν γίνονται λάθη σε αυτές τις περιπτώσεις είναι άλλο, αλλά η δουλειά του σκηνοθέτη έχω την εντύπωση ότι είναι το άλφα και το ωμέγα της προετοιμασίας μιας παράστασης, χωρίς, το τονίζω, να υποτιμώ την απαραίτητη αναγκαιότητα της παρουσίας του ηθοποιού, ο οποίος όμως μαζί με μια άλλη παρέα, κάποιων άλλων που παίζουν διαφορετικούς ρόλους, αποτελούν ένα είδος καλών εκτελεστών του ταξιδιού που ετοιμάζει μια σκηνοθεσία.

Ε:Πώς αντιμετωπίζεις σκηνοθετικά κάποια μέλη της οικογένειάς σου;
Α:Εδώ υπάρχει ένα σοβαρό, με τη χιουμοριστική έννοια πάντα, γιατί πιστεύω στο χιούμορ ακόμη και στα τραγικά έργα που ανεβάζω, ότι όντως φαίνεται δεν κατάφερα να υποκύψω σε μια αίσθηση για τους ανθρώπους που νιώθω πιο κοντά μου, που είναι κατά κάποιο τρόπο είτε συγγενείς, είτε πολύ στενοί μου φίλοι, είτε άνθρωποι που πολλά χρόνια, κατά κάποιο τρόπο, με υφίστανται. Θα έπρεπε να ήταν πάντα πιο έτοιμοι να δεχτούνε είτε τα πιο εύκολα, είτε τα πιο δύσκολα που μπορεί να τους ζητήσω, ενώ σκηνοθετώ μια παράσταση ή ένα θεατρικό κείμενο. Και έτσι, πάρα πολλές φορές με τους συγγενείς μου υπήρξα  άδικος, γιατί τους στρίμωξα ή τους έκανα παρατηρήσεις ή τους διέκοψα ή τους θύμωσα πολύ περισσότερο από κάποιους άλλους συναδέλφους, με τους οποίους συνεργάζομαι κατά καιρούς. Ενίοτε, μάλιστα, αυτό έγινε τόσο έντονο που προκάλεσε κλάματα, που προκάλεσε ψυχικές αναστατώσεις, αλλά ταυτόχρονα και παρεμβάσεις τρίτων. Δηλαδή των υπόλοιπων συναδέλφων, που παίζουν μαζί με τους συγγενείς μου, όταν συμβαίνει να σκηνοθετώ και οι οποίοι μου έκαναν παρατηρήσεις για το πώς μιλώ στη Μαρία, στη Νιόβη, στην Άλκηστη, στη Χριστίνα, στην Κύνθια και είχαν απόλυτο δίκαιο.

Ε:Η Τέχνη και η τηλεόραση μπορούν να έχουν μια δημιουργική συνάντηση, που να οδηγήσει σε εποικοδομητική έμπνευση;
Α:Μέχρι μια ηλικία το πίστευα ή έστω το ήλπιζα. Θεωρώντας ότι η τηλεόραση ήταν μια προέκταση της Έβδομης Τέχνης που είναι ο κινηματογράφος. Όχι βέβαια όγδοη τέχνη, αλλά  μια προέκταση, γιατί οι συνθήκες, τα στοιχεία, ακόμη και οι μηχανισμοί προσομοιάζουν με την κινηματογραφική εκδοχή της τέχνης. Όσο περνούν τα χρόνια διαπιστώνω ότι υπάρχει μεγάλη απόσταση και όχι μόνο αυτό. Υπάρχει και μια παρανόηση ότι η αντίληψη της μαζικότητας που εμπεριέχει η τηλεόραση, εκτός  από την καλλιτεχνική της πλευρά, έχει την πληροφοριακή, έχει την  πολιτική, δημιουργεί ψευδαισθήσεις ότι μπορεί να κάνει καλλιτεχνική δουλειά. Ακόμη και σε αυτά τα λεγόμενα σίριαλ, τα οποία βεβαίως όσο περνούν τα χρόνια και αυτό δεν τυχαίο μετατρέπονται σε σαπουνόπερες. Γιατί υπάρχει μια νοοτροπία, με την οποία διαφωνώ κάθετα, το ότι η τηλεόραση είναι μαζική ψυχαγωγία και άρα πρέπει να μιλάει  στις πιο δύσκολες χορδές, τις ψυχικές, πνευματικές χορδές του μέσου θεατή που μπορεί να είναι μια γριούλα, ένας αγράμματος κύριος κ.ά. Είναι μέγα σφάλμα και διαφωνώ ριζικά,  γιατί με αυτό τον τρόπο μετατρέπουμε την τηλεόραση σε ένα είδος κατάσκοπου, που παρεμβαίνει με ύπουλο τρόπο στις πιο ιδιωτικές περιοχές ή στιγμές των ανθρώπων και άρα τους έχει εγκλωβισμένους εκεί και μπορεί να τους κάνει ότι θέλουν. Δεν μπορεί να ταυτιστεί μέσα μου η έννοια του εμπορίου με τα γκάλοπ και τα ποσοστά ακροαματικότητας ή θεαματικότητας που έχει η τηλεόραση με την Τέχνη. Άρα το διαχωρίζω. Εκεί είναι σαν να είναι ακόμη ένα προϊόν. Ενδιαφέρον, πολύ σημαντικό; Εγώ θα έλεγα ότι στα κανάλια που κυκλοφορούν παγκόσμια, γοητεύομαι από τις ειδήσεις και από τα αθλητικά αφιερώματα. Από όλα αυτά δηλαδή τα οποία μας παίρνουν στην άκρη του κόσμου. Θεωρώ πολύ σημαντική αυτή την ιστορία της τηλεόρασης,  αλλά διαφωνώ με την πολιτιστική της παρέμβαση. Πιστεύω ότι κάνει μεγάλη ζημιά σε αυτό που αποκαλούμε ποιοτικό θέαμα.

Ε:Πολλοί ηθοποιοί, όμως, έχουν γίνει γνωστοί από την συμμετοχή τους στην τηλεόραση.
Α:Με βοηθάει αυτή η ερώτηση, γιατί ακριβώς αυτό το θεωρώ νόθο. Πολλοί ηθοποιοί έχουν γίνει γνωστοί από την τηλεόραση ως τι; Ως περσόνες, ως σελέπριτις οι οποίοι κυκλοφορούν γύρω μας, όπως μπορεί να κυκλοφορήσει μια τραγουδίστρια ή ένας τραγουδιστής ελαφρών τραγουδιών σε ένα σκυλάδικο. Όπως θα μπορούσε να κυκλοφορήσει ένα μοντέλο. Δηλαδή πρόσωπα τα οποία προκαλούνε το μαζικό ενδιαφέρον. Το θέατρο, η τέχνη γενικότερα, οι προσωπικότητες του θεάτρου δεν έχουν ανάγκη από αυτού του είδους την ενίσχυση.

Ε:Κάνεις σχέδια στη ζωή σου;
Α:Έχω την εντύπωση ότι δεν κάνω τίποτα άλλο από σχέδια, τα οποία βεβαίως δεν μπορώ να πω ότι πραγματοποιούνται ανώδυνα, ούτε καν ότι όλα πραγματοποιούνται. Αλλά χωρίς σχέδια νομίζω ότι κανένας άνθρωπος δεν αξίζει να ζει.

Ε:Σε φοβίζει το θέμα της ηλικίας;
Α:Το θέμα της ηλικίας αυτό καθαυτό δε με φοβίζει καθόλου, διότι  νιώθω ότι όσο μεγαλώνω, γίνομαι πιο νέος.  Και σκέφτομαι πιο εφηβικά. Αλλού είναι το θέμα. Η βιολογική ηλικία είναι που με τρομάζει, όπως κάθε φυσιολογικό άνθρωπο. Και φυσικά η αντίληψη ή αντιμετώπιση που έχει μια τέτοια διεργασία, οι οποίες μπορεί να σε δυσκολέψουνε πρακτικά, όχι για κανένα άλλο λόγο. Ο ενθουσιασμός των ανθρώπων της τέχνης δε μετριέται με την ηλικία. Θέλω να πω ότι δε μεγαλώνει κάποιος και σταματάει ή λιγοστεύει ο ενθουσιασμός του. Αντίθετα έχω την εντύπωση και κρίνω από τον εαυτό μου ότι γίνομαι πιο ενθουσιώδης όσο μεγαλώνω, γιατί ανακαλύπτω περισσότερα πράγματα στο δρόμο και που δεν μπόρεσα σε όλα τα  χρόνια τα προηγούμενα να τα έχω συνειδητοποιήσει. Τώρα, οι βιολογικές μου αντιστάσεις ή αν θέλεις αντιδράσεις, αντανακλαστικά δηλαδή, σίγουρα δεν είναι οι ίδιες, όταν ήμουν τριάντα χρονών. Αλλά έχω την εντύπωση ότι η σοφία είναι πιο σημαντική από την ορμητικότητα.

Ε:Τι άλλο σε ενδιαφέρει εκτός από το θέατρο και την τηλεόραση;
Α:Τα πάντα και τίποτα. Με την έννοια ότι διαφωνώ με τρία τέταρτα από αυτά που με ενδιαφέρουν και άρα είμαι στην απέναντι όχθη, είμαι εναντίον. Δεν μπορώ να βλέπω αυτά που συμβαίνουν, δεν μπορώ να ακούω αυτά που συμβαίνουν. Όσο μεγαλώνω, γίνομαι πιο επαναστατημένος σε σχέση με όλα αυτά. Άρα  πιο αναρχικός με την καλή έννοια. Και από την άλλη πλευρά, βλέπω αυτό που νομίζω ότι όλους τους ανθρώπους που κουβαλούμε είτε κάποια πείρα, είτε κάποια προσόντα να σκεφτόμαστε λίγο πιο σύνθετα αυτό τον κατήφορο προς την παρακμή και προς την άνοδο της ασημαντότητας. Όλα γίνονται πιο μέτρια.

Ε:Έχεις αποδείξει πάρα πολλές φορές ότι αγαπάς τη δουλειά σου.  Το να είσαι καλλιτέχνης τι προσφέρει σε έναν άνθρωπο και  τι του παίρνει.
Α:Ακριβώς ότι του προσφέρει και του παίρνει η ζωή. Τις μεγάλες χαρές, τα μεγάλα δράματα και τις μεγάλες απογοητεύσεις. Έχω την εντύπωση ότι αν μπω σε περισσότερη αναλυτική εξήγηση, θα χαλάσω αυτή την πολύ σπουδαία αίσθηση ότι η περιπέτεια είναι το άλφα και το ωμέγα της ζωής του ανθρώπου.

Ε:Τι ετοιμάζεις αυτή την εποχή;
Α:Μέσα από το «Αμφίκτιο» θέατρο, που έχω την τιμή να διευθύνω εδώ και κάποια χρόνια στον τόπο μας, εγώ το πρότεινα και το εφάρμοσα, όσο μπορώ τουλάχιστον, γιατί εδώ παρεμβαίνουν και άλλα πράγματα, όπως για παράδειγμα η πολιτειακή δυστοκία, όπου δεν μπορείς να έχεις όλα όσα χρειάζεσαι, για να προσφέρεις, όχι για να κερδίσεις, διότι οι περισσότερες φωνές που ακούγονται για αυτά τα πράγματα είναι του τύπου «α! έγινε ακόμη ένα θέατρο και τι να το κάνουμε. Πόσα θέατρα»; Το θέμα δεν είναι ότι έγινε ακόμη ένα θέατρο, αλλά από ποιους έγινε ακόμη ένα θέατρο. Σε αυτό νομίζω ότι η πολιτεία μας ακόμη αν δεν κωφεύει, τουλάχιστον διστάζει. Οπότε προσπαθούμε μια ομάδα ανθρώπων που έχω μαζέψει γύρω μου σαν ο πιο μεγάλος, να συνεχίσουμε να δουλεύουμε με αυτό που λέγεται «Αμφίκτιο»  θέατρο, το οποίο ιδρύθηκε όχι για να γίνει ακόμη ένα θέατρο, αλλά για να γίνει ένα είδος πρακτικής σχολής θεάτρου, όπου βέβαια  να κυριαρχεί η έρευνα πάνω στην αρχαία ελληνική γραμματεία και δη το αρχαίο δράμα, χωρίς να αποκλείει και τα μεταμοντέρνα έργα. Γιατί η  φιλοσοφική τοποθέτηση του ιδρυτή του θεάτρου αυτού είναι ότι η αρχαία τραγωδία είναι είδος μεταμοντέρνο. Δεν πρόκειται ποτέ δηλαδή να ξεπεραστεί. Αυτή τη στιγμή κάνουμε το πέμπτο έργο που ετοιμάζω τώρα εγώ, «ο Ρόζενκραντζ και ο Γκίλντενστερν» του Τόμ Στόπαρντ, ενός μεταμοντέρνου Άγγλου συγγραφέα. Είναι ένα εξαιρετικό έργο, που η θεματολογία του είναι σχετική με την ιστορία του Άμλετ του Σαίξπηρ, αλλά ιδωμένη μέσα από τη σύγχρονη πραγματικότητα, με μια ματιά ανατρεπτική δηλαδή. Είναι ένα πολύ ωραίο έργο, πολύ επαναστατικό και την ίδια στιγμή με πολύ χιούμορ, για να μην πω καταλυτική σάτιρα. Η πρεμιέρα θα είναι στις 26 Μαΐου. Παράλληλα, το «Αμφίκτιο»  προετοιμάζεται και για το δεύτερο έργο της τωρινής μας περιόδου, μέχρι το καλοκαίρι δηλαδή, που είναι ένα έργο της Ειρένας Αδαμίδου και που είναι μια φάρσα σουρεαλιστική,  ένα εξαιρετικό έργο, το οποίο είναι άκρως κυπριακό. Τα επόμενα είναι κάποιες προτάσεις που έχουν γίνει στις Πολιτιστικές Υπηρεσίες, για μια τραγωδία και για ένα έργο που έχει σχέση με την Ευρωπαϊκή μας Κύπρο και που λέγεται «Πέτρος ο Α΄», ένα έργο του Πάνου Ιωαννίδη, το οποίο πιστεύω ταιριάζει πολύ στο κλίμα ή αν θέλεις στην περίοδο που θα διανύουμε μετά τον Ιούλιο, όπου η Κυπριακή Δημοκρατία θα προεδρεύει της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ε:Πού θα δίνονται οι παραστάσεις;
Α:Μας παραχώρησε προς τιμήν μας και ήθελα να το ευχαριστήσω και δημόσια, το ΡΙΚ, το «Θεατράκι του ΡΙΚ», με το οποίο διατηρώ μνήμες άσβεστες, λόγω του ότι υπήρξα και εγώ ένα από τα ιδρυτικά του στελέχη, εκτός από το αείμνηστο Χριστοφίδη που το ίδρυσε και τον Εύη Γαβριηλίδη που το διηύθυνε τότε. Οι μνήμες μου είναι πολύ έντονες από αυτή την περίοδο. Μας παραχωρήθηκε αυτό το θέατρο, λοιπόν, με πολύ καλούς όρους. Πιστεύω ότι μέχρι το τέλος του χρόνου θα φιλοξενούμαστε εκεί.  


Συνέντευξη: Στέλλα Σουρμελή