Γυναίκα της Βουλγαρίας: Η σταδιακή κατάρρευση των προκαταλήψεων
Οι γυναίκες της Βουλγαρίας κατέχουν μερικές από τις πιο δύσκολες θέσεις εργασίας στη χώρα τους: Υπουργός Περιφερειακής Ανάπτυξης, υπεύθυνη για το στόχο της κυβέρνησης για την κατασκευή υποδομών στη χώρα, Δήμαρχος της πρωτεύουσας Σόφιας, Υπουργός Δικαιοσύνης, υπεύθυνη για τη μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος – το επίκεντρο της έντονης κριτικής από την ΕΕ - και Πρόεδρος της Βουλής. Κάποια μέρα, ίσως μια γυναίκα θα μπορούσε να γίνει Υπουργός Άμυνας, προς το παρόν, μια γυναίκα κατέχει τη θέση του αναπληρωτή Υπουργού Άμυνας.
Κυρίαρχες θέσεις, όμως, κατέχουν και εκτός της πολιτικής αρένας. Για παράδειγμα, η κρατική τηλεόραση, το κρατικό κανάλι ραδιοφώνου, οι πρώτοι ιδιωτικοί τηλεοπτικοί σταθμοί σε ακροαματικότητα και πέντε κορυφαίες εθνικές εφημερίδες διευθύνονται από γυναίκες. Επιπρόσθετα, οι γυναίκες χειρίζονται τις περισσότερες επιχειρήσεις μάρκετινγκ και δημοσίων σχέσεων της χώρας.
Η πιο επιτυχημένη διεθνής θέση είναι αυτή του γενικού γραμματέα της UNESCO και την κατέχει γυναίκα. Ο επικεφαλής του συλλόγου των εθνικών τραπεζιτών είναι μια γυναίκα, μερικοί από τους κορυφαίους τραπεζίτες της Βουλγαρίας είναι γυναίκες και μία από αυτούς δήλωσε με γενναιότητα στη μέση της οικονομικής κρίσης ότι θα μετατρέψει την τράπεζά της, στην πρώτη πράσινη τράπεζα της χώρας.
Είναι γεγονός πως οι γυναίκες κατέχουν μόλις το 23% των θέσεων στο βουλγαρικό κοινοβούλιο –υψηλότερο ποσοστό απ’ αυτό της Μεγάλης Βρετανίας. Ωστόσο, αν και εκλέγονται περισσότεροι άνδρες, είναι φανερό ποιος αναλαμβάνει τα σημαντικότερα καθήκοντα. Όπως ακριβώς συμβαίνει και με τους δημάρχους. Οι περισσότεροι δήμαρχοι, ειδικότερα των μικρών πόλεων, είναι άντρες, εντούτοις επικεφαλής της ένωσης δημάρχων είναι γυναίκα. Και ο κατάλογος δε σταματά εδώ…
Τίποτα δεν κερδίζεται χωρίς αγώνα
Για μια βαλκανική χώρα με ένα μεγάλο αριθμό μουσουλμανικού πληθυσμού, ένα αναγνωρισμένο οθωμανικό παρελθόν, με την πλήρη απουσία φεμινιστικών κινημάτων, χωρίς πολιτική ορθότητα και ένα λεξιλόγιο με αγενή σεξιστικά ανέκδοτα, που δημοσιεύονται στον εθνικό τύπο, όλα τα πιο πάνω φαίνονται περίεργα και αταίριαστα. Η εικόνα είναι πολύ αντιφατική. Τι πραγματικά συμβαίνει;
Σύμφωνα με τη δημοσιογράφο, και όχι μόνο, Julian Popov τρεις λέξεις μπορούν να εξηγήσουν την κατάσταση: προκατάληψη, επιμόρφωση και κρίση.
Η προκατάληψη υπάρχει στη Βουλγαρία. Εάν δεν υπήρχε, οι γυναίκες θα κατείχαν τα δύο τρίτα των θέσεων του κοινοβουλίου μέχρι τώρα και σίγουρα δε θα αποτελούσαν μόλις το 10% της τοπικής αυτοδιοίκησης. Ούτε και οι αμοιβές εργασίας τους θα ήταν κατά 13.7% χαμηλότερες από τους μισθούς των ανδρών, για τις ίδιες θέσεις εργασίας. Η προκατάληψη ενάντια στις γυναίκες της Βουλγαρίας είναι ριζωμένη στην κουλτούρα και τον πολιτισμό της, χωρίς όμως να υπάρχει κάποιο δυνατό θρησκευτικό ή ιδεολογικό υπόβαθρο που να οδηγεί σε αυτές τις τάσεις. Επομένως, μπορεί να καταρρεύσει σχετικά εύκολα, ειδικά όταν επηρεάζεται από τους άλλους δύο παράγοντες.
Πρώτα, η κρίση. Φαίνεται πως υπάρχει ένας τύπος κρίσης, οικονομικής και όχι στρατιωτικής, που απαιτεί την προσαρμοστικότητα, ψυχική δύναμη και αντοχή μιας γυναίκας.
Έπειτα, η επιμόρφωση. Ρίχνοντας μια ματιά σε όλες τις χώρες της ΕΕ, η Βουλγαρία έχει το μεγαλύτερο ποσοστό γυναικών με πανεπιστημιακή εκπαίδευση, γύρω στο 61%. Οι περισσότεροι Βούλγαροι αναγνωρίζουν πως τα κορίτσια έχουν καλύτερες επιδόσεις στο σχολείο απ’ ό,τι τα αγόρια. Μετά τις σπουδές, οι γυναίκες θα αφοσιωθούν στην οικογένεια, τα παιδιά, την καριέρα και την υπερηφάνεια του συζύγου. Ως επί το πλείστον, ακόμα και μορφωμένες γυναίκες υστερούν κατά κάποιο τρόπο, λόγω της πίεσης αυτών των κοινωνικών στερεοτύπων και πρακτικών. Στη Βουλγαρία, οι γυναίκες δουλεύουν, στηρίζουν τα νοικοκυριά τους, φροντίζουν τα παιδιά τους και τους συζύγους τους και, όλο και περισσότερο, φροντίζουν για την ίδια τη χώρα.
Η συμμετοχή τους δεν είναι αποτέλεσμα επίσημων ποσοστώσεων ή κάποιας μορφής θετικής διάκρισης. Οι γυναίκες είναι αναγκασμένες να παλεύουν ενάντια στην προκατάληψη και το σεξισμό σε κάθε επίπεδο. Πού και πού, εμφανίζονται στην επιφάνεια κάποιες εισηγήσεις γύρω από το θεσμό της ποσόστωσης για τις γυναίκες στα πολιτικά κόμματα. Όταν γίνεται αυτό, οι άνθρωποι –κυρίως οι άντρες, αλλά και πολλές γυναίκες- γελάνε με τέτοιες ιδέες.
«Αρσενικοθήλυκο»
Στη Βουλγαρία υπάρχει μια έκφραση «λόγος του άνδρα» που φανερώνει το σοβαρό λόγο, τον αξιόπιστο και κατάλληλο. Κάτι αντίστοιχο σημαίνουν και οι εκφράσεις «αρσενική δουλειά», «αρσενικό χέρι». Σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνουν σωστό χειρισμό.
Ακόμα και η έκφραση «αρσενικοθήλυκο», σε ελεύθερη μετάφραση, φανερώνει γυναίκα που μπορείς να εμπιστευθείς. Όσο εξωφρενικό και αν ακούγεται, θεωρείται φιλοφρόνηση. Επομένως, το 30% των κορυφαίων στελεχών (ή το 50% κάτω των 30 χρόνων), οι κορυφαίες εκδότριες, δήμαρχοι, η πρόεδρος της Βουλής, οι Επίτροποι της ΕΕ και η γενική γραμματέας της UNESCO, είναι όλες τους «αρσενικοθήλυκα», σύμφωνα πάντοτε με τη βουλγαρική γλώσσα. Ο όρος δεν αναφέρεται σε φυσική αμφισημία ή ασάφεια, παρά μόνο στο γεγονός πως μπορούν να κάνουν σωστά τη δουλειά τους και να τις εμπιστευτείς. Όσο παράξενο και αν ακούγεται, οι εκφράσεις αυτές είναι πολύ φυσιολογικές για τη βουλγαρική κοινωνία.
Όπως υποστηρίζει η Julian Popov, ίσως η φόρμουλα για τη μετατροπή αυτής της ανδροκρατούμενης κοινωνίας είναι να αποδυναμωθούν οι προκαταλήψεις, να ανοιχτούν τα πανεπιστήμια στις γυναίκες και το έναυσμα μιας αργής και μακρόχρονης οικονομικής κρίσης. Τότε η ανδρική κυριαρχία θα αρχίσει να θρυμματίζεται από μόνη της.
Και συνεχίζει υποστηρίζοντας πως η περίπτωση της Βουλγαρίας φανερώνει και κάτι ακόμα. Μπορεί να έχουμε στο μυαλό μας μια απλοποιημένη παρερμηνεία του ρόλου των γυναικών στις ημι-ανατολικές κοινωνίες. Οι γυναίκες όπως φαίνεται έχουν μια κρυφή δύναμη, που τους επιτρέπει να εξελίσσονται στη σκιά της κοινωνικής καταπίεσης. Κοινωνίες στις οποίες οι γυναίκες είναι καταπιεσμένες, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, είναι κοινωνίες όπου τα αρσενικά μέλη φοβούνται αυτήν ακριβώς την κρυφή δύναμη. Αν δώσεις περισσότερα δικαιώματα στις γυναίκες, μπορεί να κατακτήσουν τα πάντα.
Στη βουλγαρική κοινωνία ωστόσο, παρουσιάζεται και ένα άλλο φαινόμενο τις τελευταίες δεκαετίες. Οι στοργικοί γονείς «εγκαταλείπουν» τα παιδιά τους στους παππούδες και γιαγιάδες και μεταναστεύουν στο εξωτερικό, για να κερδίσουν καλύτερους μισθούς. Από τη μια πλευρά, αυτό μπορεί να θεωρηθεί καταστρεπτικό οικογενειακό περιβάλλον. Από την άλλη, όμως, αποτελεί και ένα περιβάλλον όπου τα παιδιά δε μεγαλώνουν με τις παραδοσιακές οικογενειακές αξίες, μία από τις οποίες είναι και η αρσενική κυριαρχία. Κάπου μέσα σε αυτές τις τάσεις, μπορεί κανείς να αναζητήσει την εξήγηση γιατί τόσα κορυφαία στελέχη κάτω των 30 χρόνων είναι γυναίκες. Αυτές είναι που αποτελούν τη γενιά των «εγκαταλελειμμένων» παιδιών, σύμφωνα πάντοτε με τη Julian Popov.
Επομένως, η εικόνα που παρουσιάζει η Βουλγαρία δεν είναι μια απλή, χαρούμενη εικόνα μιας κοινωνίας που ανοιχτά αγκαλιάζει την ισότητα των φύλων. Δεν είναι μια κοινωνία, όπου οι νομοθέτες της αντιλήφθηκαν πως γυναίκες και άντρες πρέπει να έχουν ίσα δικαιώματα. Είναι απλά μια κοινωνία, όπου οι γυναίκες αγωνίζονται πολύ σκληρά και κερδίζουν.
Οι γυναίκες πρέπει και σίγουρα θα βρουν τη θέση που τους αρμόζει στη βουλγαρική κοινωνία. Όχι μόνο γιατί σύμφωνα με την τελευταία απογραφή του 2011 αποτελούν το 51.3% του πληθυσμού της χώρας, αλλά και γιατί κατέχουν όλα τις απαραίτητες γνώσεις και προσόντα. Όπως υποστηρίζει και ο διδάκτωρ Μαρκ Μαϊνάρντους «Οι Βουλγάρες είναι χειραφετημένες γυναίκες, που δεν είναι πρόθυμες να υποτάσσονται στον άνδρα και ξέρουν καλά τι θέλουν. Η Βουλγαρία χρειάζεται ακόμα περισσότερες γυναίκες στην πολιτική».
Οι γυναίκες επιχειρηματίες της Βουλγαρίας οργανώνονται
Γυναίκες που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα, επαγγελματίες και επιστήμονες από τη Βουλγαρία και Ιταλία ένωσαν τις δυνάμεις τους πριν πέντε χρόνια, ιδρύοντας το Σύνδεσμο Επιχειρηματιών Γυναικών Βουλγαρίας «Selena», οργάνωση που βοηθά τις γυναίκες που εισέρχονται στον επιχειρηματικό στίβο, σε κάθε στάδιο της καριέρας τους.
Η στήριξη γυναικών επιχειρηματιών με εκπαιδευτικά σεμινάρια, η ανταλλαγή πληροφοριών, η εντατικοποίηση των διεθνών επαφών και η συμμετοχή σε έργα χρηματοδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελούν την αποστολή της οργάνωσης.
Όπως δήλωσε η αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Γιουλιάνα Μίντσεβα, κεντρικοί στόχοι είναι η ενθάρρυνση των γυναικών στα σημαντικά βήματα της καριέρας τους, η επαγγελματική τους εκπαίδευση, η εισαγωγή νέων, βελτιωμένων πρακτικών και τέλος η ενημέρωση της κοινωνίας για τις ανάγκες των γυναικών επιχειρηματιών. Σήμερα ο Σύνδεσμος αριθμεί 100 μέλη.
Σημαντικό είναι να αναφερθεί το γεγονός πως ο Σύνδεσμος στηρίζει το σχέδιο δημιουργίας Βαλκανικής Συμμαχίας Γυναικών για τη Στήριξη και Επαγγελματική Ενδυνάμωση και Εκπαίδευση στους τομείς των επιχειρήσεων και της οικονομικής επιστήμης. «Ο Σύνδεσμός μας θα στηρίξει με ενθουσιασμό τη Συμμαχία, θα πρέπει να ενώσουμε τις προσπάθειές μας στην περιοχή για ένα αποτελεσματικό Περιφερειακό Δίκτυο, το οποίο θα μπορεί να βελτιστοποιεί τα προϊόντα μας, τα έργα και τις υπηρεσίες που αναπτύσσονται από διαφορετικές οντότητες σε διαφορετικές χώρες και να διασφαλίζει όρους για την επιτυχία της γυναικείας επιχειρηματικότητας», δήλωσε η αντιπρόεδρος του Συνδέσμου. Και συνέχισε «Οι γυναίκες δεν παραιτούνται εύκολα, είναι αισιόδοξες από τη φύση τους. Εργάζονται για το μέλλον των παιδιών τους, έχουν όραμα για το μέλλον. Δε φοβούνται τη σκληρή δουλειά, είναι αποφασισμένες να ξεπεράσουν την κρίση και είναι ικανές γι’ αυτό.
«Ο ρόλος των γυναικών στην ασφάλεια και την άμυνα»
Έτσι ονομάζεται το σχέδιο, το οποίο συζητήθηκε στην πρώτη διεθνή διάσκεψη κορυφής, πριν λίγες βδομάδες στη Σόφια. Η Βουλγαρία παίζει ηγετικό ρόλο στο σχέδιο προτεραιότητας του ΝΑΤΟ στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Έξυπνη άμυνα». Σκοπός της συζήτησης ήταν η ενδυνάμωση της συμμετοχής των γυναικών στις ένοπλες δυνάμεις. Όπως τόνισε ο Υπουργός Άμυνας Άνιου Άγγελοφ, στη Βουλγαρία έχουν καταργηθεί όλα τα νομικά εμπόδια για την ένταξη των γυναικών σ’ όλα τα επίπεδα του στρατού. Χαρακτηριστικά ανάφερε: «Οι γυναίκες μπορούν να είναι και αεροπόροι, και στρατηγοί, να δουλεύουν και στα στρατηγικά και στα επιχειρησιακά τμήματα. Αυτή τη στιγμή έχουμε γυναίκες αξιωματικούς. Το σημαντικότερο είναι να έχει τα προσόντα, να εκδηλώνει επαγγελματισμό στη δουλειά της. Αυτά απαιτούνται από κάθε άνθρωπο, ανεξάρτητα εάν είναι άνδρας ή γυναίκα. Για τις γυναίκες, όμως, εξασφαλίζουμε ειδικούς όρους εργασίας – έχουν τη δυνατότητα για πιο μακροπρόθεσμη άδεια για την ανατροφή των παιδιών τους. Όλα τα δικαιώματα των γυναικών, δηλαδή, ισχύουν και στο στρατό. Και κάτι άλλο – δεν υπάρχει καμία διαφορά στην πληρωμή για τους άνδρες και για τις γυναίκες». Ωστόσο, όπως σημείωσε η αναπληρωτής Υπουργός Άμυνας, Αβγκουστίνα Τσβετκόβα «υπάρχουν κάποια εμπόδια, επειδή πολύς κόσμος θεωρεί ότι αυτή η δουλειά είναι μόνο αντρική. Αλλά εμείς οι γυναίκες αποδεικνύουμε ότι μπορούμε να κάνουμε και αυτή τη δουλειά. Το ποσοστό μόλις 1.5% των γυναικών σε υψηλές θέσεις στις Ένοπλες Δυνάμεις της Βουλγαρίας είναι μικρό, αλλά αυτό εξαρτάται και από την εκπαίδευση. Πρόσφατα άνοιξαν νέες δυνατότητες εκπαίδευσης των γυναικών στις στρατιωτικές σχολές. Είναι ζήτημα χρόνου να δούμε γυναίκα-στρατηγό ή ναύαρχο».
Αρνητικά στοιχεία (Thumbs down)
- Μία στις τέσσερις γυναίκες πέφτει θύμα ενδοοικογενειακής βίας
- «Το καθαρό κέρδος για ένα μήνα για τον προαγωγό από μια γυναίκα, η οποία έχει διακινηθεί παράνομα σε χώρα μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης με σκοπό τη σεξουαλική της εκμετάλλευση είναι 18.000 ευρώ» δήλωσε πριν μερικές βδομάδες ο υπουργός Εσωτερικών Τσβετάν Τσβετάνοφ
- Συχνά γίνονται συλλήψεις για διακίνηση εγκύων στην Ελλάδα, με σκοπό την εμπορία των βρεφών τους
της Στέλλας Παναγιώτου
0 comments