Γυναίκες της Ιταλίας: «Δώστε πίσω την αξιοπρέπειά μας»!
Η εικόνα που έρχεται συνειρμικά στο άκουσμα της λέξης «Ιταλίδα» είναι στυλ, φινέτσα, κομψότητα. Οι Ιταλίδες είναι γνωστές ανά το παγκόσμιο για την αισθητική τους και το μεσογειακό ταμπεραμέντο τους. Δεν ακολουθούν τη μόδα, τη δημιουργούν. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο που οι μεγαλύτεροι οίκοι μόδας, όπως Prada, Armani, Versace, Dolce & Gabbana βρίσκονται στην Ιταλία, συγκεκριμένα στο Μιλάνο. Οι επιδείξεις που γίνονται καθορίζουν τις τάσεις της μόδας για κάθε εποχή. Ζώντας στη χώρα της φινέτσας, οι γυναίκες μαθαίνουν να περιποιούνται τον εαυτό τους και την εξωτερική τους εμφάνιση. Τι άλλο γνωρίζουμε για τις Ιταλίδες, όμως, πέρα από την ομορφιά και το στυλ τους;
Θα ανέμενε κανείς πως οι γυναίκες σε μια χώρα μέλος των G8 δε θα είχαν να αντιμετωπίσουν ιδιαίτερα προβλήματα και ανισότητες. Η τελευταία δεκαπενταετία, ωστόσο, της χώρας σημαδεύτηκε από τη διακυβέρνηση Μπερλουσκόνι. Το τέλος εποχής του «φαινόμενο Μπερλουσκόνι» μπορεί να επήλθε το Νοέμβριο του 2011, θα συνεχίσει όμως να στοιχειώνει την Ιταλία για πολλά χρόνια.
Το γυναικείο πρότυπο που επιβλήθηκε στην μπερλουσκονική Ιταλία είναι αυτό της προκλητικά ντυμένης όμορφης γυναίκας. Από τα περίφημα πάρτι «μπούγκα-μπούγκα», τα ροζ σκάνδαλα με ανήλικα κορίτσια, τους διορισμούς τηλεοπτικών στάρλετ σε υπουργικές θέσεις και τα κακόγουστα σεξιστικά αστεία, το μόνο σίγουρο είναι πως ο Μπερλουσκόνι διαθέτει μια παρεξηγημένη αντίληψη για τη γυναικεία αξία.
Οι Ιταλίδες επί δεκαπέντε χρόνια είναι αντιμέτωπες με τον κοινωνικό στιγματισμό τους ως αντικείμενα ομορφιάς. Ο βομβαρδισμός από τους τηλεοπτικούς δέκτες, που παρουσιάζουν ως πρότυπο τις γυναίκες «γλάστρες», διδάσκει στα κορίτσια, τις αυριανές γυναίκες, πως οι σπουδές δεν είναι απαραίτητες. Αρκεί να είσαι όμορφη, σιωπηλή και με λιτή ενδυμασία, για να πετύχεις.
Τρανταχτό παράδειγμα, που το επιβεβαιώνει, είναι η «Bella Mara», η γυναίκα για την οποία ο Μπερλουσκόνι δήλωσε δημοσίως πως θα την παντρευόταν, όσο προσβλητικό και αν ακούγεται αυτό για τη γυναίκα του. Η Mara Carfagna ξεκίνησε ως velina, όπως αποκαλούνται οι προκλητικά ντυμένες γυναίκες που αποτελούν το φόντο σε τηλεοπτικά σόου. Το 2008 από velina μετατρέπεται σε υπουργό Ίσων Ευκαιριών στην κυβέρνηση Μπερλουσκόνι. Ήταν αναμενόμενο πως αυτό θα προκαλούσε κύμα αντιδράσεων, ιδιαίτερα από τις γυναίκες της Ιταλίας, που ένιωσαν προσβεβλημένες. Ωστόσο, η Carfagna κατάφερε να ανατρέψει την εικόνα που σχηματίστηκε και να αποδείξει πως οι γυναίκες μπορούν να αξιοποιηθούν πολύ καλύτερα από «διακοσμητικά στολίδια». Ξεκίνησε έναν πόλεμο εναντίον της πορνείας και αγωνίστηκε για την υπεράσπιση των θυμάτων βιασμού και των ομοφυλοφίλων.
Παρακολουθώντας την πορεία της Bella Mara από «γλάστρα» σε υπουργό, δεν είναι παράξενο που η πλειοψηφία των νεαρών Ιταλίδων προσπαθούν να κτίσουν καριέρα, βασισμένες στην εξωτερική τους εμφάνιση. Όταν όλη η αγορά, κυρίως η τηλεοπτική, κινείται αποκλειστικά στα πλαίσια του «life-style» και υπέρτατη αξία θεωρείται η ομορφιά, φυσικό επακόλουθο είναι τα νεαρά κορίτσια να αγωνίζονται σκληρά να γίνουν...όμορφες.
Το 90% της ιταλικής τηλεόρασης ελέγχεται από τον Μπερλουσκόνι, μέσω της ιδιωτικής αυτοκρατορίας των media και, ως πριν μερικούς μήνες, της κρατικής τηλεόρασης RAI. Υπό τον έλεγχό του βρίσκονται επίσης εκδοτικοί οίκοι και άλλα μέσα. «Η μπερλουσκονική τηλεόραση έχει σπείρει μια κουλτούρα βασισμένη στην εμμονή για το γυναικείο σώμα», λέει ο Volpato, καθηγητής κοινωνικής ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο Milano-Bicocca. Και συνεχίζει: «έχει επιβάλει το μοντέλο της επιφανειακής γυναίκας. Της γυναίκας που η κύρια λειτουργία της είναι διακοσμητική. Ένα αντικείμενο. Μια γυναίκα που δεν έχει δική της υπόσταση αλλά μόνο μέσα από τα αντρικά μάτια. Μπορεί αυτό το μοντέλο να υπάρχει και σ’ άλλες χώρες, στην Ιταλία όμως είναι το μόνο μοντέλο που προσφέρεται από τα μέσα».
Τα ιδανικά της αξιοκρατίας και του σεβασμού στην ατομικότητα έχουν αντικατασταθεί από τις εμπορικές σχέσεις των ατόμων. Τα αγόρια ενθαρρύνονται να αναπτύξουν τις νοητικές ικανότητες που θα τους επιτρέψουν να «πουλήσουν» καλύτερα τον εαυτό τους στην παγκόσμια αγορά εργασίας, ενώ τα νεαρά κορίτσια συμβουλεύονται να εξασφαλίσουν την υψηλότερη τιμή για τη μόνη αξία που απαιτείται στην αγορά: την αξία της ετοιμότητας να πουλήσουν το κορμί τους.
Η Σάρα Τομάζι είχε δηλώσει όταν πρωτοξεκινούσε την καριέρα της: «το σώμα μου είναι η δουλειά μου». Είχε μόλις πάρει δίπλωμα οικονομικών σπουδών με πολύ καλή βαθμολογία. Και δεν είναι η μοναδική. Πολλά κορίτσια της Ιταλίας, αν και αποφοιτούν από διάφορες σχολές με διπλώματα, στόχος και επιδίωξή τους είναι να αποκτήσουν μια θέση ανάμεσα στις veline.
Αυτό δεν είναι τόσο παράλογο, όσο ακούγεται, αν σκεφτεί κανείς πως η Ιταλία έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας για τις γυναίκες. Μόνο το 46% των γυναικών εργάζονται και οι δείκτες πέφτουν ακόμα πιο κάτω στα νότια της χώρας. Αν και υπάρχουν διαθέσιμες θέσεις εργασίας, οι γυναίκες δε θεωρούνται ικανές υποψήφιες. Το πρόβλημα κυρίως δεν είναι τόσο να δημιουργηθούν καινούργιες θέσεις εργασίας, όσο το να ανοιχτούν οι θέσεις και στις γυναίκες που είναι ήδη προσοντούχες και ζητούν δουλειά. «Η γυναικεία απομόνωση ισχύει και αν διατηρηθεί το ποσοστό αυτό της απομόνωσης, πολύ πιθανόν να μην υπάρχουν καθόλου θέσεις για τις γυναίκες. Μπορεί να υπάρχουν θέσεις εργασίας για ανειδίκευτες, αλλά ας μην ξεχνάμε πως στην Ιταλία οι γυναίκες είναι πιο προσοντούχες απ’ τους άντρες», τονίζει η Emma Bonino, αντιπρόεδρος της Ιταλικής Γερουσίας.
Η δυσκολία ανεύρεσης εργασίας αναγκάζει τις γυναίκες να δέχονται παράλογες απαιτήσεις από τους εργοδότες τους, όπως την «εν λευκώ επιστολή παραίτησης». Η εργοδοσία αναγκάζει τον υπάλληλο να υπογράψει εν λευκώ και προκαταβολικά μια δήλωση παραίτησης, με μια γενική αναφορά σε «προσωπικούς λόγους». Έρευνα της ιταλικής εφημερίδας Λα Ρεπούμπλικα αποκαλύπτει πως στον εκβιασμό των εργοδοτών υπόκεινται κυρίως γυναίκες, που αμέσως μετά την γνωστοποίηση της εγκυμοσύνης τους, απολύονται. Στην απόλυση δε γίνεται αναφορά για εγκυμοσύνη. Οι εργοδότες ανασύρουν από το συρτάρι τους την επιστολή που αναγκάσθηκε η υπάλληλος να υπογράψει τη στιγμή της πρόσληψής της και προσθέτουν απλά την ημερομηνία.
Παραδοσιακά, οι γυναίκες απουσιάζουν από το χώρο εργασίας, για να αφοσιωθούν στο ρόλο τους ως μητέρες. Παρ’ όλα αυτά, η Ιταλία έχει ένα εξαιρετικά χαμηλό ποσοστό γεννήσεων και υπάρχει εξήγηση σ’ αυτό. Το βάρος των οικογενειακών υποχρεώσεων πέφτει σχεδόν εξολοκλήρου στους ώμους των γυναικών. Παράλληλα, η έννοια «οικογένεια» στην Ιταλία αναφέρεται στην εκτεταμένη οικογένεια, επομένως ακόμα και Ιταλίδες χωρίς παιδιά παύουν να ψάχνουν για δουλειά, για να αφοσιωθούν στη φροντίδα των μεγαλύτερων σε ηλικία συγγενών. Έρευνες δείχνουν πως μια μέση Ιταλίδα αφιερώνει πέντε ώρες την ημέρα για τη φροντίδα του σπιτιού, ενώ οι άντρες μόνο μία. Ίσως αυτό να οφείλεται στην αντίληψη που διατηρείται, σε λιγότερο βέβαια βαθμό από πριν, περί ανδρισμού, που απαγορεύει στους άνδρες να ασχολούνται με τις οικογενειακές υποχρεώσεις, αφού δε θεωρείται μάτσο. Οι γυναίκες, όμως, φέρνουν στον κόσμο παιδιά όταν νιώθουν ικανές να τα μεγαλώσουν σωστά. Όσες ανησυχούν για το μέλλον τους, δε θα το κάνουν ποτέ. Είναι φαύλος κύκλος...
Έρευνα έχει δείξει πως οι Ιταλίδες είναι οι πιο δυστυχισμένες στην Ευρώπη. Βάση της έρευνας 76% των Ιταλίδων οικοκυρών δεν είναι ευχαριστημένες με τη ζωή τους. Πολλές απ’ αυτές δήλωσαν πως ανησυχούν για την οικονομική κρίση, τη δυσκολία να ξαναμπούν στην αγορά εργασίας μετά τη μητρότητα και την ανεπάρκεια των κέντρων φροντίδας για τα παιδιά.
Το 2011 η Ιταλία βρέθηκε στην 74η θέση σύμφωνα με το Δείκτη Gender Gap του Παγκόσμιου Οικονομικού φόρουμ, μετά τη Βενεζουέλα, Χιλή, Βουλγαρία κ.τ.λ. Παρά το ό,τι οι γυναίκες αποτελούν την πλειοψηφία του πληθυσμού στην Ιταλία και παρ’ ό,τι υπάρχουν περισσότερες γυναίκες απόφοιτοι πανεπιστημίων από τους άντρες, η πολιτική και οικονομική δύναμή τους είναι πολύ πιο κάτω από τα όρια της ισότητας. Τα ποσοστά γυναικών που εκλέγονται είναι πολύ χαμηλά παρά τις προσπάθειες των γυναικών για ψήφιση του νόμου της ποσόστωσης. Οι Ιταλοί δε δείχνουν εμπιστοσύνη στις γυναίκες σε ηγετικές θέσεις τόσο στην πολιτική ζωή, όσο και στις επιχειρήσεις και αυτό οφείλεται στη συστηματική προπαγάνδα σεξισμού και ρατσισμού που δέχονται από την τηλεόραση.
Πέρα από την ανεργία και τις πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες να χάσουν τη δουλειά τους, οι γυναίκες είναι αναγκασμένες να ανέχονται και την ανισότητα στις αποδοχές. Ιδιαίτερα στις θέσεις όπου δεν απαιτούνται ειδικά προσόντα, οι ανισότητες είναι ακόμα μεγαλύτερες.
Η Ιταλία, μία από τις πιο ανεπτυγμένες χώρες στον κόσμο, όλο και περισσότερο στιγματίζεται από την υποτίμηση των δικαιωμάτων και επιδιώξεων των γυναικών, καθώς και τις συνεχείς πιέσεις για απομόνωσή τους στο σπίτι. Μέσα σε ατμόσφαιρα γενικής αδιαφορίας, οι γυναίκες αναγκάζονται να αγωνίζονται με μηδαμινές προοπτικές εργασίας και καταρρακωμένο το γόητρο.
Σ’ όλα αυτά έρχονται να προστεθούν και οι κατά καιρούς δηλώσεις του πρώην Ιταλού πρωθυπουργού για τις γυναίκες, αλλά και τα συνεχή σκάνδαλα. Ο Μπερλουσκόνι με το δημόσιο λόγο του δεν έχανε ευκαιρία να περηφανεύεται για τις επιδόσεις του στις γυναίκες και να διαφημίζει την ντόλτσε βίτα. Όταν πριν από δύο χρόνια μια φοιτήτρια τού ζήτησε να τη συμβουλεύσει για το μέλλον, της πρότεινε να παντρευτεί έναν πλούσιο άντρα. Πολλές φορές έφερε σε αμηχανία το γυναικείο κοινό με τα σοβινιστικά σχόλια και υπονοούμενα. Σε μια απονομή αριστείων για ακαδημαϊκή επίδοση, είπε σε δύο νεαρές: «Συγχαρητήρια, είστε τόσο υπέροχες, που σκέφτομαι να σας καλέσω σ’ ένα μπούγκα-μπούγκα». Χρειάστηκε ένα αμήχανο γέλιο, για να «σπάσει» τη σιωπή που ακολούθησε. Στις κατηγορίες για σεξουαλική επαφή με ανήλικη, τη γνωστή Ρούμπι, επί πληρωμή απάντησε: «Δεν είμαι άγιος, αλλά δεν έχω πληρώσει ποτέ για σεξ». Η «Ρούμπι» ήταν η αιτία για να παραπεμφθεί σε δίκη για εκπόρνευση ανηλίκου και κατάχρηση εξουσίας. Είχαν, όμως, προηγηθεί και άλλα σκάνδαλα, όπως όταν η Πατρίτσια Ντ’ Αντάριο είχε δηλώσει πως πέρασε μια νύχτα μαζί του στη βίλα Άρκορε, αλλά και όταν η Νοέμι Λετίτσια περιέγραφε με λεπτομέρειες πως τον φώναζε «μπαμπάκα», για να προκαλέσει την οργή της συζύγου του.
Υπερασπίσου τα δικαιώματά σου!
Μήνες πριν την παραίτηση του Μπερλουσκόνι, οι κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις των γυναικών εναντίον του κλιμακώνονταν. Διαδήλωναν εναντίον μιας χώρας που δεν τις αντιπροσωπεύει, μιας χώρας που τις υποτιμά και όπου δεν αναγνωρίζεται η αξία τους. Απαίτησή τους ήταν ο σεβασμός στην αξιοπρέπεια, ίσα δικαιώματα στην εργασία και ο τερματισμός της οικιακής δουλείας και πορνείας.
Οι γυναίκες ζητούσαν την παραίτηση του «Καβαλιέρε». Φώναζαν: «Η Ιταλία δεν είναι οίκος ανοχής» και διαδήλωναν για μια «άλλη Ιταλία», που δεν είναι στη διάθεση του Μπερλουσκόνι. Έβγαιναν στους δρόμους επώνυμα, με τις ταυτότητές τους καρφιτσωμένες στα ρούχα, δηλώνοντας έτσι πως δεν είναι όλες «γλάστρες», χορεύτριες και πόρνες. Άλλωστε, οι Ιταλίδες έχουν στο DNA τους την αγωνιστικότητα και διεκδίκηση. Το γυναικείο κίνημα της γενιάς του 1960 είχε τη μεγαλύτερη επιρροή στην Ευρώπη και κέρδισε πολλά.
Δήμος Sant’ Agata
Η «άλλη Ιταλία» που ζητούν οι Ιταλίδες μπορεί να υπάρξει...παράδειγμα ο δήμος Sant’ Agata στην ιδανικότερη, μάλιστα, μορφή για αυτές. Με βάση εκτενές δημοσίευμα της εφημερίδας Λα Ρεπούμπλικα, στην περιοχή της Μπολόνιας υπάρχει ένας δήμος, ο Sant’ Agata, μοναδικός μέχρις στιγμής, όπου από το 2009 διοικούν αποκλειστικά οι γυναίκες. Το δημοτικό συμβούλιο που διαχειρίζεται τα δημοτικά θέματα αποτελείται μόνο από γυναίκες, μιας και οι άντρες δεν αποδέχτηκαν την πρόταση της δημάρχου, Ντανιέλα Οκιάλι, να αναλάβουν υπεύθυνες θέσεις. Αντίθετα με ό,τι θα πίστευαν πολλοί από τους άντρες, ο δήμος τα πάει μια χαρά. Το γυναικείο συμβούλιο συνεδριάζει κάθε Τετάρτη, μέχρι αργά το βράδυ και πάντοτε καταλήγουν σε εξεύρεση λύσης στα διάφορα προβλήματα. Αν και τα μέλη του συμβουλίου είναι παντρεμένες με παιδιά, καταφέρνουν να τα συνδυάζουν όλα και να μοιράζουν το χρόνο τους ανάμεσα στην εργασία, οικογένεια και κοινωνική προσφορά. Στο δήμο λειτουργεί παιδικός σταθμός πρότυπο, από το πρωί μέχρι αργά το απόγευμα, ο οποίος επεκτείνεται συνεχώς με καινούργιες πτέρυγες, για να μην υπάρχουν λίστες αναμονής για την εγγραφή των παιδιών. Δημιουργήθηκε καινούργια βιβλιοθήκη, απλοποιήθηκε η διαδικασία που απαιτείται για την πραγματοποίηση γάμων και οι δημοτικές υπηρεσίες δουλεύουν με προτεραιότητα τη στήριξη της οικογένειας και του σχολείου. Για όλα αυτά που πέτυχαν οι γυναίκες του δήμου αξίζει να νιώθουν υπερήφανες. Η άψογη λειτουργία του δήμου αποτελεί απόδειξη της αξίας και ικανότητας των γυναικών σε υπεύθυνες θέσεις.
Της Στέλλας Παναγιώτου
0 comments