Μια πόλη στην υπηρεσία του κοινωνικού πειράματος

Μάθημα ζωής από έναν εκκεντρικό δήμαρχο

Μια διαφορετική αληθινή ιστορία αυτή τη φορά, που δεν αφορά τη ζωή κάποιας γυναίκας, αλλά ενός δημάρχου, για δύο μάλιστα θητείες, στη μακρινή Κολομβία. Αν και μπορεί να ακουστεί κάπως άσχετη η ιστορία με τη στήλη, εντούτοις θεώρησα σωστό να παρουσιαστεί ως πηγή έμπνευσης, ιδιαίτερα στην εποχή που ζούμε.

Είναι η ιστορία λοιπόν του Antanas Mockus, ενός μαθηματικού, φιλόσοφου, διευθυντή του Πανεπιστημίου της πόλης Μπογκοτά της Κολομβίας, που κάποια μέρα αποφάσισε να αφήσει τη δουλειά του, να παραιτήσει τους μαθητές του, για να αναλάβει να «διδάξει» τα 6 εκατομμύρια των κατοίκων της πόλης του. Ο καθηγητής ήταν γνωστός για τους περίεργους τρόπους διδασκαλίας του. Αρκεί να πούμε πως κάποια μέρα που επικρατούσε χαμός στο μάθημα, κατάφερε να επαναφέρει την τάξη, κατεβάζοντας τα… βρακιά του. Εξήγησε αργότερα την πράξη του, λέγοντας πως «καινοτόμες συμπεριφορές μπορεί να φανούν  χρήσιμες, όταν τελειώνουν οι λέξεις». Είχε την ικανότητα να εφευρίσκει αστείους και εντελώς ανορθόδοξους τρόπους να πετυχαίνει τους σκοπούς του και όλως περιέργως πάντοτε το κατάφερνε.

Τους ίδιους ανορθόδοξους τρόπους ακολούθησε και στην προεκλογική του καμπάνια για υποψήφιος δήμαρχος, αφού φορώντας μια στολή του σούπερμαν, χρίστηκε «υπερπολίτης», παρουσιάζοντας με τον πιο παραστατικό τρόπο πώς φανταζόταν τον εαυτό του στη θέση του δημάρχου. Αν και προκάλεσε πολύ γέλιο, το ειλικρινές του πρόσωπο έπεισε πολλούς να τον ψηφίσουν. Τα χρόνια που υπήρξε δήμαρχος πήρε πολλές πρωτοβουλίες, όπως π.χ. να προσλάβει εκατοντάδες μίμους και να τους αμολήσει στους δρόμους της πόλης, με σκοπό να κοροϊδεύουν όσους παραβίαζαν τον κώδικα οδικής κυκλοφορίας. Όσο παράξενο και αν ακούγεται, η θεωρία του πέτυχε, αφού αποδείχτηκε πως η ανθρώπινη φύση θίγεται περισσότερο από τη δημόσια κοροϊδία, παρά το πρόστιμο. Μοίρασε, ακόμα, ταμπέλες στους πολίτες με thumbs up και thumps down για δημόσιες επιδοκιμασίες ή αποδοκιμασίες των πράξεων των συμπολιτών τους και τελικά αποδείχτηκε πως το ομαδικό «κράξιμο» ήταν πολύ αποτελεσματικό.

Έθεσε σε εφαρμογή τη «Νύχτα των Γυναικών», κατά την οποία οι άντρες έμεναν στο σπίτι και φρόντιζαν τα παιδιά, ενώ οι γυναίκες έβγαιναν έξω. Πράγμα σπάνιο για τα δεδομένα της πόλης, αφού λόγω της εγκληματικότητας, θεωρείτο πολύ επικίνδυνο να βγαίνουν οι γυναίκες μόνες τους το βράδυ. Τη μέρα εκείνη, λοιπόν, διοργανώνονταν υπαίθριες συναυλίες, προσφέρονταν ποτά αποκλειστικά στις γυναίκες και οριζόταν γυναίκα υπεύθυνη της αστυνομίας, για τη διατήρηση της ειρήνης.

Μπορεί οι πράξεις του να ακούγονται τρελές, όπως τότε που έκανε ντους δημόσια, κλείνοντας την παροχή νερού ενώ σαπουνιζόταν, για να δείξει πώς μπορεί να γίνει η εξοικονόμηση νερού, ή τότε πάλι που ζήτησε να τον καλεί στο προσωπικό του τηλέφωνο όποιος πολίτης συναντούσε κάποιο υποδειγματικό ταξιτζή, καλώντας αργότερα όλους τους ταξιτζήδες σε μια συνάντηση και ονομάζοντάς τους «Ιππότες της Ζέπρας», όμως ήταν πέρα για πέρα αποτελεσματικές. Υπό την ηγεσία του, η Μπογκοτά σημείωσε τεράστιες βελτιώσεις. Η χρήση του νερού μειώθηκε κατά 40%, το ποσό των ανθρωποκτονιών μειώθηκε κατά 70%, οι θάνατοι από τα τροχαία κατά 60% και δημιουργήθηκαν 7000 ομάδες ασφαλείας της κοινότητας. Ιδρύθηκε, επίσης, ταμείο εθελοντικών φόρων, για όσους ήθελαν να προσφέρουν περισσότερα χρήματα στο δημοτικό ταμείο και περισσότερα από 63000 άτομα το έπραξαν!  Τέλος, προσπαθώντας να δείξει τη σημασία της ανθρώπινης ζωής ζωγράφισε αστέρια στα σημεία της πόλης, όπου σημειώθηκε κάποιος θάνατος από τροχαίο.

Οι άνθρωποι ήταν απελπισμένοι για μια αλλαγή. Ο εκκεντρικός Mockus, που ο τρόπος τους ήταν να επικοινωνεί μέσω συμβόλων, μεταφορών και φυσικά του χιούμορ, πήρε το ρόλο του ανθρώπου που θα έφερνε αυτή την αλλαγή και τα κατάφερε πολύ καλά. Οι άνθρωποι μπορεί να γέλασαν με τις ακρότητές του, αλλά αναμφίβολα το γέλιο τους έσπασε για τα καλά τον πάγο του ακραίου σκεπτικισμού τους. Ο Mockus επικεντρώθηκε στην αλλαγή του τρόπου σκέψης, αλλαγή καρδιάς και μυαλού όπως χαρακτηριστικά έλεγε, όχι μέσω κηρυγμάτων, αλλά μέσω δημιουργικών στρατηγικών. Μίλησε ανοιχτά για τις δικές του αδυναμίες, γεγονός που υποδήλωνε σε όλους πως δεν ήταν πιο ηθικός από οποιονδήποτε άλλο. Έκανε σαφές πως οι εκστρατείες γίνονται πιο αποτελεσματικές, όταν συνδυάζονται με υλικά κίνητρα και με τη συμμετοχή όλων.

Μετά το πέρας της θητείας του, ο παράξενος αυτός δήμαρχος ξεκίνησε διαλέξεις, αναλύοντας τα συμπεράσματά του από το κοινωνικό του πείραμα. Ένα από τα συμπεράσματά του ήταν πως η γνώση είναι το κλειδί της επιτυχίας στη σημερινή εποχή. Αρκεί να καταφέρεις να μεταδώσεις τη  γνώση μέσω της τέχνης, του χιούμορ και της δημιουργικότητας. Μόνο έτσι οι άνθρωποι αποδέχονται πιο εύκολα τις αλλαγές.

Δώστε, λοιπόν, λίγο χρώμα και γέλιο στη ζωή σας. Ίσως εκεί να κρύβεται το μυστικό…

Περισσότερες πληροφορίες στη Wikipedia: http://en.wikipedia.org/wiki/Antanas_Mockus ή στο ντοκιμαντέρ  CITIES ON SPEED - Bogotá Change.