Η αναγκαιότητα συμμετοχής των γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων
Στην αρχαιότητα η γυναίκα ήταν προορισμένη να φροντίζει το σπίτι και τα παιδιά κάτω από την κυριαρχία του άνδρα και δεν είχε καμία απολύτως συμμετοχή στο δημόσιο βίο. Δεν είχε δικαίωμα στην ανάπτυξη της προσωπικότητάς της και η μόνη θέση που κατείχε ήταν αυτή της συζύγου και της μητέρας. Μοναδικός φορέας δικαιωμάτων συμμετοχής στα κέντρα λήψης αποφάσεων για τα κοινά ήταν μόνο ο άνδρας.
Σήμερα βέβαια τα πράγματα έχουν αλλάξει και η θέση της γυναίκας σε αξιώματα σαφέστατα έχει βελτιωθεί κατά πολύ σε σύγκριση με τα παλαιότερα χρόνια. Οι γυναίκες κυρίως στο δυτικό κόσμο, απολαμβάνουν δικαιώματα πέραν των βασικών, του εκλέγειν και εκλέγεσθαι και συμμετέχουν ενεργά στη λήψη αποφάσεων. Βλέπουμε γυναίκες προέδρους και πρωθυπουργούς κρατών. Γυναίκες σε βουλευτικά αξιώματα και σε θέσεις καίριες σε υπουργία και οργανισμούς, να λαμβάνουν μέρος στη λήψη σημαντικών αποφάσεων για το μέλλον των κοινωνιών και των κοινωνικών συνόλων. Σήμερα οι γυναίκες δεν είναι άφωνες, είναι αντίθετα φορείς συγκεκριμένων απόψεων και διαφοροποιούν με τον τρόπο τους το ήδη υπάρχον σκηνικό.
Δυστυχώς, όμως, η γυναίκα θα πρέπει να παλέψει κι άλλο, για να αποδείξει την αναγκαιότητα της συμμετοχής της στα κοινά και το φαινόμενο αυτό δεν απασχολεί μόνο την Κύπρο αλλά και πολλές Ευρωπαϊκές χώρες. Οι γυναίκες, ακόμα και σήμερα, αποτελούν περιορισμένη μειοψηφία σε αρκετές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε κοινοβούλια, κυβερνητικές θέσεις, ανώτατα συνδικαλιστικά όργανα, καθώς και στην ηγεσία των επιχειρήσεων, ενώ περισσότερο από 80% των κοινοβουλευτικών εκπροσώπων παγκόσμια είναι άνδρες.
Το Άρθρο 181, του στρατηγικού στόχου G1, της 4ης Παγκόσμιας Διάσκεψης για τις Γυναίκες (Πλατφόρμα Πεκίνου, 1995), τονίζει πως «η επίτευξη του στόχου της ίσης συμμετοχής των γυναικών και των ανδρών στα κέντρα λήψης αποφάσεων θα επιφέρει την ισορροπία, η οποία θα αντικατοπτρίζει με μεγαλύτερη ακρίβεια τη σύνθεση της κοινωνίας και είναι απαραίτητη, ώστε να ενδυναμωθεί η δημοκρατία και να προωθηθεί η ορθή λειτουργία της τελευταίας». Οι γυναίκες διαθέτουν το μισό του αποθέματος ταλέντων και ικανοτήτων της ανθρωπότητας. Όσο δε συμμετέχουν εξίσου µε τους άντρες στα κοινά, η πολιτική και η κοινωνία γίνονται φτωχότερες.
ΚΥΠΡΟΣ ΤΟΥ 2012. Είναι η πρόοδος που έχει επιτευχθεί αρκετή;
Η Κύπρος του 2012, δυστυχώς, κατέχει μια από τις χαμηλότερες θέσεις σε έρευνες μεταξύ των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και μεταξύ χωρών του τρίτου κόσμου, όσον αφορά στις γυναίκες που συμμετέχουν στα κοινά και που κατέχουν θέσεις σημαντικές σε φορείς για τη λήψη αποφάσεων. Αυτό είχε τονίσει και πρόσφατα η Κα. Σωτηρούλας Χαραλάμπους, σε σχετική της ομιλία. Είχε εξηγήσει, λοιπόν, πως παρά τον αυξανόμενο αριθμό των γυναικών που συμμετέχουν ενεργά στην πολιτική, οικονομική και δημόσια ζωή του τόπου, οι γυναίκες εξακολουθούν να υπο-εκπροσωπούνται στα κέντρα λήψης αποφάσεων και έτσι στερείται η πολιτική ζωή του τόπου από ποιότητα και μια πιο ανθρωποκεντρική προσέγγιση.
Η Κύπρια στην πολιτική, οικονομική και κοινωνική ζωή του τόπου σε αριθμούς.
Σήμερα, έχουμε τρεις γυναίκες, οι οποίες συμμετέχουν στο Υπουργικό Συμβούλιο, ενώ στις τελευταίες Ευρωεκλογές είχαν εκλεγεί για πρώτη φορά δύο Κύπριες, στο σύνολο των έξι Ευρωβουλευτών. Σημειώνεται, επίσης, ο διορισμός Κύπριας γυναίκας στη θέση της Επιτρόπου Υγείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ θεωρείται ως επιτυχία και το γεγονός ότι, για πρώτη φορά, εξελέγη γυναίκα Δήμαρχος στην πρωτεύουσα της χώρας μας στις προηγούμενες δημοτικές εκλογές. Σημαντική είναι επίσης και η παρουσία γυναικών στον τόπο μας ως Επιτρόπων Νομοθεσίας, Διοίκησης, Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού και Γενικής Ελέγκτριας της Δημοκρατίας.
Οι γυναίκες αποτελούν σήμερα το 12.5% των μελών του Κοινοβουλίου, το 6.06% των Δημάρχων, το 20.3% των μελών των Δημοτικών και Κοινοτικών Συμβουλίων , το 9,5% των συνδικαλιστικών οργάνων των εκπαιδευτικών, το 16,21% των Ημικρατικών Οργανισμών. Παράλληλα, αποτελούν το 37,6% των δικαστών της χώρας και το 37% των δημοσίων λειτουργών, ενώ – σε σχέση με το τελευταίο – κατέχουν το 26,8% των ανώτερων διοικητικών θέσεων.
Σαφώς και έχει επιτευχθεί τεράστια πρόοδος, συγκριτικά με την προηγούμενη εικοσαετία, όμως η Κύπρος έχει πολύ δρόμο να διανύσει ακόμα, μέχρι να πετύχει μια ισορροπημένη συμμετοχή ανδρών και γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων.
Τα στερεότυπα είναι ακόμη εδώ.
Πέραν της γνωστής σε όλους και πεπαλαιωμένης νοοτροπίας που επικρατεί πως ο άντρας ό,τι κάνει το κάνει καλύτερα και είναι πιο ικανός να κατέχει θέσεις και αξιώματα στην πολιτική, οικονομική και δημόσια ζωή είναι επίσης ευρέως διαδεδομένο πως για τη συλλογική κοινωνική συνείδηση η πολιτική αποτελεί έναν καθαρά ανδρικό χώρο. Και έτσι η είσοδος των γυναικών στην πολιτική αποτελεί παρέκκλιση του «αρσενικού» - μέχρι σήμερα- κανόνα.
Οι λόγοι που εμποδίζουν τις σύγχρονες – κατά τ’ άλλα – κοινωνίες να βοηθήσουν τη γυναίκα να ασχοληθεί περισσότερο με την πολιτική είναι καταρχήν, η άνιση κατανομή ευθυνών μέσα στην οικογένεια, η οποία αναγκάζει τη γυναίκα στις περισσότερες των περιπτώσεων, να κάνει «πίσω» στην καριέρα και στις διάφορες ευκαιρίες που μπορεί να παρουσιαστούν. Οι γυναίκες καλούνται να ανταποκριθούν σε πολλαπλούς ρόλους, ως σύζυγοι, μητέρες, νοικοκυρές, έχοντας την ουσιαστική ευθύνη για τη φροντίδα και την αγωγή των παιδιών τους. Με αποτέλεσμα να μην υπάρχει χρόνος για οτιδήποτε άλλο.
Άλλοι λόγοι είναι η απουσία καλής ποιότητας σε συνδυασμό με χαμηλού κόστους υπηρεσιών φροντίδας των παιδιών, για να μπορέσει η μητέρα να μοιράσει ίσα το χρόνο της σε σπίτι και εργασία και να μπορέσει να ανελιχθεί σε αυτήν. Όπως επίσης, η έλλειψη προτύπων για τις νέες γυναίκες. Οι γυναίκες ακόμα και σήμερα, ανατρέφονται σε ένα περιβάλλον όπου τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις, που αν δεν προέρχονται μέσα από την οικογένεια η κοινωνία τα επιβάλλει, ταυτίζουν τους άνδρες με τη δημόσια ζωή, τις αποθαρρύνουν να διεκδικήσουν θέσεις εξουσίας και ευθύνης και να εμπλακούν με ενεργό τρόπο στην πολιτική και συνδικαλιστική ζωή.
Ο τομέας της πολιτικής και της λήψης αποφάσεων αποτελεί έναν κατεξοχήν ανδροκρατούμενο χώρο και αυτό επιβεβαιώνεται μέσα από πρόσφατες έρευνες, όπου παρατηρήθηκε πως το κυπριακό εκλογικό σώμα, εμπιστεύεται λιγότερο τις γυναίκες στα διάφορα αξιώματα, όπως και ότι οι ίδιες δεν ενθαρρύνονται από το οικογενειακό περιβάλλον, το εκπαιδευτικό σύστημα και τα ΜΜΕ, ώστε να εμπλακούν πιο ενεργά στην πολιτική ζωή.
Μέτρα για την εξάλειψη του φαινομένου.
Μέσα από έρευνες, έχει διαπιστωθεί και υπογραμμιστεί αρκετές φορές πως η ισορροπημένη εκπροσώπηση των δυο φύλων στα κοινά, οδηγεί στην εισαγωγή καινοτομιών και στην αλλαγή των προτεραιοτήτων, σαφώς ως προς το καλύτερο, στην πολιτική, οικονομική και εκπαιδευτική ατζέντα.
Με την αύξηση των γυναικών στα κέντρα λήψης σημαντικών πολιτικών και οικονομικών αποφάσεων, προωθείται η δημοκρατία και η ευημερία στο σύνολο των πολιτών.
Στις κοινωνίες του σήμερα, όπου η διαφορετικότητα θα πρέπει να είναι σημαία, η εμπλοκή των δύο φύλων είναι απόλυτα σημαντική για να προωθούνται οι ανάγκες και οι ιδέες και των δύο φύλων. Με την απουσία τους από πολλά αξιώματα, οι γυναίκες αποστασιοποιούνται από τη λήψη αποφάσεων για την εκπαίδευση, την οικονομία ακόμα και την επίτευξη των αναγκών τους. Είναι μέλη της κοινωνίας και θα πρέπει να τους δίνεται ο λόγος και ο χώρος. Με αυτό τον τρόπο τα κράτη τα ίδια υστερούν, αφού εμποδίζεται η πλήρης ικανοποίηση των συμφερόντων τους.
Είναι ένα θεμελιώδες δικαίωμα της γυναίκας, η ενασχόλησή της με τα κοινά και η τοποθέτησή της σε καίριες θέσεις για τη λήψη αποφάσεων, το οποίο κατοχυρώνει την ισότητα των δυο φύλων τόσο νομικά, όσο και θεσμικά. Ίσως από τα σημαντικότερα δικαιώματα της γυναίκας, τα οποία επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό και την υπόλοιπη κοινωνία.
Όσον αφορά στην Κύπρο, έχει τα τελευταία χρόνια τεθεί σε εφαρμογή ο εθνικός μηχανισμός και προωθεί μια σειρά από μέτρα, κάποια δραστικά και κάποια όχι τόσο, ώστε να ασχοληθούν πιο ενεργά οι γυναίκες με τα κοινά. Όπως η διεξαγωγή διαφόρων ερευνών και μελετών, τη συλλογή στατιστικών στοιχείων, μέσα από διάφορες εκδόσεις, με παρεμβάσεις των κομμάτων, με συνεργασίες με τα ΜΜΕ και τη διοργάνωση διαφόρων εκπαιδευτικών σεμιναρίων και προγραμμάτων, για να ενδυναμώσουν τις γυναίκες και να τις ενθαρρύνουν να εμπλακούν πιο ενεργά στην πολιτική σκηνή του τόπου.
Πολλά έχουν αλλάξει και σε ό,τι αφορά στο νομοθετικό τομέα. Κυρίως, στο οικογενειακό και το εργατικό δίκαιο, όπου με διάφορα ψηφίσματα, για παράδειγμα για την προστασία της μητρότητας, τη γονική άδεια, την ισομισθία ανδρών και γυναικών, την ίση μεταχείριση στην απασχόληση έχουν συμβάλει σημαντικά στην ποιοτική αναβάθμιση τόσο της θέσης της γυναίκας γενικότερα ,αλλά και του ρόλου της στη κοινωνία. Επιπρόσθετα, υπάρχουν και τα διάφορα πολιτικά προγράμματα που αφορούν τη σύμπραξη της οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής, την επέκταση του δικτύου υποδομής και φροντίδας παιδιών, τη λειτουργία του θεσμού του ολοήμερου σχολείου, την κατάρτιση και επανένταξη των γυναικών μετά τη γέννα, κυρίως πίσω στην αγορά εργασίας και την ενίσχυση της γυναικείας επιχειρηματικότητας. Και είναι εμφανές. Το πρώτο βήμα έχει γίνει.
Ωστόσο, η πρόοδος και η βελτίωση που έχει παρατηρηθεί τα τελευταία χρόνια σίγουρα δεν είναι ικανοποιητική και είναι αντίθετη με το υψηλό εκπαιδευτικό επίπεδο των Κυπρίων και των Κύπριων γυναικών γενικότερα. Η ισότιμη εκπροσώπηση ανδρών και γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων είναι ένας από τους 6 βασικούς άξονες προτεραιότητας του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την ισότητα και το οποίο καλύπτει την περίοδο 2007- 2013.
Χώρος για βελτίωση ακόμη υπάρχει.
Οι ευρωπαϊκές και εθνικές πολιτικές, που μιλούν για την ισότητα των δύο φύλων, καταδεικνύουν το σύνδεσμο που υπάρχει ανάμεσα στην ενεργό συμμετοχή της γυναίκας στην οικονομική και πολιτική ζωή, μαζί με την ατομική ανεξαρτησία τους. Και ο ΟΗΕ, αλλά και η Ευρωπαϊκή Ένωση, προτρέπουν τα μέλη τους να λάβουν μέτρα και νομοθετικά, μα και διοικητικά, ώστε να ενθαρρύνουν τις γυναίκες να συμμετέχουν όλο και περισσότερο στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Επιπρόσθετα, θα πρέπει να θεσπιστούν μέτρα, τα οποία θα διευκολύνουν τις γυναίκες, ώστε να πάρουν πιο εύκολα την απόφαση να συμμετέχουν στη δημόσια ζωή και στη λήψη αποφάσεων που τις αφορούν. Μεταξύ άλλων, θα πρέπει να γίνει εισαγωγή ευέλικτων ωραρίων εργασίας, η επίτευξη της ενδοοικογενειακής δημοκρατίας, αλλά και να αναδημιουργήσουν ένα πιο φιλικό εργασιακό περιβάλλον που να βοηθά τη σύγχρονη γυναίκα και τις ανάγκες της.
Η Κύπρος θα πρέπει να εντείνει τις προσπάθειές της για ενθάρρυνση της συμμετοχής των γυναικών στα διάφορα όργανα και τα κέντρα λήψης αποφάσεων σε όλους τους τομείς που αφορούν την κοινωνία και το κράτος. Θα πρέπει επίσης να λάβει μέτρα εξασφάλισης των προϋποθέσεων, ώστε η εμπλοκή της γυναίκας με τα κοινά να γίνει πιο εύκολη και ρεαλιστική. Ο κοινός στόχος που έχει τεθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση για το 30% της γυναικείας εκπροσώπησης να γίνει επιτέλους γεγονός.
Όπως και να έχει, τα πράγματα σε σύγκριση με το παρελθόν σίγουρα έχουν αλλάξει. Η γυναίκα συμμετέχει στα κοινά και προσπαθεί να ενδυναμώσει τη θέση της στη κοινωνία. Οι γυναίκες έχουν πολλά να δώσουν κι ας θεωρούνται μειοψηφία. Εξάλλου, δε θα πρέπει να ξεχνάμε πως οι μεγαλύτερες ανθρώπινες ιδέες και αλλαγές ξεκίνησαν πάντα από τις μειοψηφίες.
της Ζήνας Στυλιανού
0 comments