Στο βωμό της ασφάλτου

Όταν ήδη στο πρώτο εξάμηνο του 2012 μετράς 23 νεκρούς σε τροχαία δυστυχήματα, όταν μέσα στις ανακοινώσεις της Αστυνομίας για το τελευταίο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου βρίσκεις τουλάχιστον τρία τροχαία δυστυχήματα το ένα εκ των οποίων θανατηφόρο, όταν η νούμερο ένα αιτία για τα τροχαία δυστυχήματα από το 2007 – 2011 είναι το αλκοόλ, τότε σίγουρα ξέρεις ότι κάτι δεν πάει καλά με την οδική  συμπεριφορά στη χώρα.

Πόσα θύματα πρέπει να μετρήσουμε ακόμα άραγε; Πόσοι πρέπει να χάσουν τη ζωή τους στην άσφαλτο, πριν να αλλάξει κάτι; Η ζωή είναι τόσο εύθραυστη και ο κίνδυνος στους δρόμους φαίνεται να παραμονεύει κάθε μέρα. Η Κύπρος το ξέρει αυτό καλά. Βρίσκεται 8η ανάμεσα στις χώρες της Ευρώπης στον αριθμό θανατηφόρων δυστυχημάτων, αναλογικά με τον πληθυσμό της, σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την οδική ασφάλεια. Είναι θλιβερό, αν σκεφτεί κανείς ότι ο πληθυσμός της και μόνο την κατατάσσει στην 25η θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Όλοι παρατηρούμε στην καθημερινότητά μας την κακή οδική συμπεριφορά αρκετών συμπολιτών μας. Το αναίτιο κορνάρισμα, η πλήρης αγνόηση του φωτεινού σηματοδότη των διαβάσεων των πεζών από μερικούς οδηγούς, οι υψηλές ταχύτητες στους δρόμους της πόλης, είναι όλα στοιχεία που τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα συναντά ο καθένας μας στους δρόμους. Τους δρόμους της Κύπρου, που εξαιτίας αυτού του ελλείμματος παιδείας στην οδήγηση,  ποτίζονται καθημερινά με αίμα.

Αρκεί να δει κανείς ένα δελτίο τύπου της Αστυνομίας Κύπρου, μετά από τη διενέργεια εκστρατείας ελέγχων τροχαίων παραβάσεων στους δρόμους της  χώρας, για να καταλάβει το μέγεθος της παραβατικότητας μια συνηθισμένη βραδιά στο δρόμο. Ενδεικτικά, σε έλεγχο που διενεργήθηκε τον προηγούμενο μήνα σε κεντρικό δρόμο της Λευκωσίας σημειώθηκαν:  90 παραβάσεις για υπέρβαση του ορίου ταχύτητας, 8 για μη χρήση ζώνης ασφαλείας και 6 παραβάσεις  για οδήγηση οχήματος χωρίς άδεια κυκλοφορίας, πιστοποιητικό ασφάλειας και πιστοποιητικό καταλληλότητας. Κι αυτό μέσα σε λίγες μόνο ώρες!

Το τραγικό της υπόθεσης βρίσκεται στο ποσοστό των νέων ηλικίας 18 – 25 ετών ανάμεσα στα θύματα των ατυχημάτων. Σύμφωνα με τα στοιχεία της τελευταίας δεκαετίας, οι μισοί σχεδόν άνθρωποι (περισσότερο από 40%) που χάνονται στην άσφαλτο είναι νέοι. Είναι άνθρωποι που θα μπορούσαν να μεγαλουργήσουν στη ζωή τους και ποτέ δε θα έχουν την ευκαιρία. Είναι άνθρωποι που η ζωή τους κόβεται βίαια και αφύσικα. Και είναι όλοι τους παιδιά μας.

ΟΙ ΑΙΤΙΕΣ
Παρ’ όλο που όλοι ξέρουμε και επαναλαμβάνουμε συχνά τη φράση «Αλκοόλ και οδήγηση δεν πάνε μαζί» δε φαίνεται να το τηρούμε κατά γράμμα. Δεν μπορεί να εξηγηθεί αλλιώς το γεγονός ότι το 26,5 % των θανατηφόρων τροχαίων ατυχημάτων οφείλεται στην υπέρμετρη κατανάλωση αλκοόλ. Μια στιγμή διασκέδασης είναι μάλλον αρκετή για πολλούς συμπολίτες μας, ώστε να ρισκάρουν τη δική τους ζωή, αλλά το κυριότερο, τη ζωή των άλλων. Ανωριμότητα ή υπερβολική εμπιστοσύνη στις ικανότητές τους; Όποιο κι αν είναι το κίνητρο που κάνει τους οδηγούς να βάζουν το κλειδί στη μίζα, ενώ έχουν πιει δύο και τρία «αθώα» ποτηράκια αλκοόλ, τα αποτελέσματα είναι συχνά καταστροφικά.
Η απρόσεκτη και αμελής οδήγηση και η υπερβολική ταχύτητα φιγουράρουν στις επόμενες θέσεις, καθώς είναι υπαίτιες για το 19,5 % και το 14,6% των θανατηφόρων τροχαίων ατυχημάτων αντίστοιχα.  Ακολουθούν με αρκετά μικρότερα ποσοστά η  «Μη Τήρηση Αριστερής Πλευράς» ή  «Απρόσεκτη Στροφή Δεξιά», η «Απρόσεκτη Διακίνηση Πεζών», η «Μη Παροχή Προτεραιότητας σε Οχήματα» και τέλος τα «Ναρκωτικά», ενώ υπάρχει κι ένα μικρό ποσοστό 3,5% των θανατηφόρων τροχαίων που οφείλεται σε άλλα αίτια.

Αυτό που δύσκολα συνειδητοποιεί κανείς είναι ότι όλα αυτά τα ποσοστά αντιπροσωπεύουν ζωές που χάθηκαν. Ζωές ανώφελα σκορπισμένες στην άσφαλτο. Η εύκολη συνειδητοποίηση είναι ότι όλα τα παραπάνω αίτια, αυτά που οδήγησαν στο θάνατο συμπολίτες μας, προδίδουν ένα μεγάλο κενό. Ένα κενό παιδείας στη σωστή συμπεριφορά στους δρόμους,  που συνοψίζεται στο να τρέχει κανείς επειδή του αρέσει η ταχύτητα, να πίνει επειδή του αρέσει το αλκοόλ, να είναι αμελής επειδή κάπου ξεχάστηκε, και όλα αυτά χωρίς δεύτερη σκέψη κι όσο είναι περιβεβλημένος από τόνους σιδερικών, που ανά πάσα στιγμή, λόγω αυτής της συμπεριφοράς του μπορούν είτε να τον σκοτώσουν, είτε να σκοτώσουν κάποιον άλλο, αθώο και ανυποψίαστο.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ
Η παιδεία των νέων αλλά και των παλαιότερων οδηγών, που πιάνοντας το τιμόνι δεν αντιλαμβάνονται τους κινδύνους για τους ίδιους και τους γύρω τους, δεν αλλάζουν με παραινέσεις. Αλλάζουν με ολοκληρωμένη χάραξη πολιτικής για τη μείωση των τροχαίων ατυχημάτων. Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι τα θανατηφόρα τροχαία ατυχήματα έχουν σημειώσει μείωση στα ποσοστά τους, στην πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα, αλλά από την άλλη δεν μπορούμε να μην κάνουμε την παραδοχή πως το Στρατηγικό Πλαίσιο του Υπουργείου Συγκοινωνιών για την ίδια αυτή δεκαετία δεν πέτυχε απόλυτα. Οι αριθμοί δε μειώθηκαν όσο προσδοκούσε το Υπουργείο Συγκοινωνιών ούτε στα θανατηφόρα τροχαία, ούτε και στους τραυματισμούς, ενώ με δεδομένο το γεγονός ότι ήδη το πρώτο εξάμηνο του 2012 έχουν θυσιαστεί στο βωμό της ασφάλτου 23 συμπολίτες μας, οι αριθμοί για το 2012 θα είναι και πάλι σε υψηλά επίπεδα.

 Το δίπτυχο πρόληψη και καταστολή, αν και κλισέ, βρίσκει εφαρμογή και σε αυτή την περίπτωση. Μόνο που εδώ τα πράγματα είναι επιτακτικό να ξεκινήσουν ανάποδα, πριν θρηνήσουμε άλλα θύματα. Από την καταστολή! Με την αυστηροποίηση των προστίμων  και περισσότερους και πιο οργανωμένους ελέγχους της τροχαίας δεν ενισχύεται άλλωστε μόνο η καταστολή, αλλά και η πρόληψη, αφού στη συνείδηση των υπολοίπων οδηγών περνά το μήνυμα ότι αν παραβούν τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, το τίμημα θα είναι βαρύ και συνήθως θα κληθούν να το πληρώσουν. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο που στις χώρες με τα πιο βαριά πρόστιμα για την παραβίαση του Οδικού Κώδικα, τα ατυχήματα είναι εξαιρετικά μειωμένα. Για παράδειγμα στη Γαλλία μπορείς να πληρώσεις 1500 ευρώ ή να καταλήξεις 3 μήνες φυλακή, αν ξεπεράσεις το όριο των 50 χμ./ ώρα σε κατοικημένη περιοχή, ενώ στη Φιλανδία τα εισοδηματικά σου κριτήρια είναι που ρυθμίζουν το ποσό που θα πληρώσεις για τις παραβάσεις (κοινώς αν έχεις Ferrari, καλύτερα να μην κάνεις κόντρες στη Φιλανδία).
Ιδιαίτερη βαρύτητα θα πρέπει να δοθεί στις παραβάσεις που αφορούν την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ. Ναι μεν στην Κύπρο ισχύει το μικρότερο δυνατό όριο αποδεκτής ποσότητας αλκοόλης στο αίμα ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες, αλλά τα πρόστιμα που επιβάλλονται στον παραβάτη είναι ιδιαίτερα χαμηλά, γεγονός που μειώνει την αξία του αυστηρού ορίου στο κομμάτι του παραδειγματισμού. Αν λάβει κανείς υπόψη του ότι το 26,5% των θανατηφόρων τροχαίων της χώρας οφείλεται στην οδήγηση σε κατάσταση μέθης, αντιλαμβάνεται ότι πρέπει επιτέλους οι νόμοι να λάβουν αποτρεπτικό χαρακτήρα για τους οδηγούς που θέλουν απερίσκεπτα να το γλεντήσουν λίγο παραπάνω.

Παράλληλα, θα πρέπει να ενισχυθεί και η πρόληψη από τη σκοπιά της εισαγωγής  της εκπαίδευσης μικρών μαθητών στα θέματα σωστής οδικής συμπεριφοράς. Πρώτον, γιατί είναι συνήθης πρακτική τα παιδιά να μη μαθαίνουν την οδήγηση με δάσκαλο, όταν βρεθούν στην επιτρεπόμενη ηλικία, ώστε να βγάλουν άδεια οδήγησης, αλλά συνήθως στο αμάξι κάποιου μεγαλύτερου της οικογένειας, που νιώθει ότι ήρθε ο καιρός να μεταλαμπαδεύσει τις γνώσεις και τις εμπειρίες του σε ανήλικα παιδιά!  

Και δεύτερον, γιατί σύμφωνα με μελέτες, τα παιδιά μπορούν να μεταφέρουν καλύτερα τα μηνύματα μέσα στην ίδια τους την οικογένεια. Ένα παιδί μπορεί να αλλάξει ακόμα και την ίδια την οδική συμπεριφορά των γονέων του έστω και στο ελάχιστο και κυρίως σε ό,τι αφορά στην υπέρβαση των ορίων ταχύτητας.


ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΕΦΗΒΟΥΣ ΣΤΗΝ ΟΔΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ
Οι ηλικίες 12 – 15 ετών, που τα παιδιά χρειάζονται και απαιτούν σταδιακά την ανεξαρτησία τους, είναι εκείνες στις οποίες πρέπει να τα διδάξετε να σέβονται την αξία της ζωής τους, υιοθετώντας μια ασφαλή οδική συμπεριφορά. Στον αγώνα τους για ανεξαρτητοποίηση συχνά θα λείπουν αρκετά μεγάλα διαστήματα μακριά από το σπίτι, π.χ. για να επισκεφθούν φίλους τους. Το μεγαλύτερο ποσοστό συμμετοχής παιδιών σε ατυχήματα με αυτοκίνητο είναι ηλικίας από 12 έως 15 ετών. Είναι η ηλικία που το παιδί νομίζει ότι «τα ξέρει όλα» και ότι μπορεί να τα δοκιμάσει και όλα, ακόμα και την παράνομη οδήγηση. Είναι στο δικό σας χέρι να το κάνετε να δει με σοβαρότητα τα θέματα της οδικής ασφάλειας.

Αρχικά συνεχίστε να του μιλάτε για τους κινδύνους της κυκλοφορίας. Υπενθυμίστε του να περιμένει να σταματήσει η κίνηση, για να διασχίσει ένα δρόμο, να χρησιμοποιεί τις διαβάσεις πεζών, να μη διασχίζει δρόμους κάνοντας «ζιγκ-ζαγκ», ενώ αν υπάρχει νησίδα στη μέση λεωφόρου, τότε να διασχίζει τη λεωφόρο σαν να πρόκειται για δύο ξεχωριστούς δρόμους, σταματώντας και περιμένοντας πάνω στη νησίδα.

Φυσικά δεν ξεχνάτε να συζητάτε με το παιδί σας τους κινδύνους για κάθε διαδρομή που πρόκειται εκείνο να κάνει (κυρίως αυτή του σχολείου) και δοκιμάστε να ελέγξετε αν το παιδί σας μπορεί να κρίνει σωστά την ταχύτητα και την απόσταση των αυτοκινήτων σε έναν πολυσύχναστο δρόμο. Στη συνέχεια συζητείστε μαζί του για τα ασφαλή περάσματα.

Επιμείνετε σταθερά ότι ποτέ δεν πρέπει να διασχίσει ένα δρόμο ακολουθώντας τυφλά τους φίλους του ή άλλους. Πάντα πρέπει να σκέπτεται και να προσέχει εκείνο τον εαυτό του. Συζητείστε μαζί του το ενδεχόμενο να θέλει ή να του ζητηθεί να οδηγήσει κάποιο αυτοκίνητο χωρίς να έχει άδεια, για να αποδείξει στην παρέα του την αξία του και εξηγείστε του τους κινδύνους που ενέχει μια τέτοια πράξη για τον ίδιο όσο και για εσάς. Πάνω από όλα, οδηγείστε το παιδί με το παράδειγμά σας, τόσο σαν πεζοί, όσο και σαν οδηγοί- αναβάτες (ζώνες- κράνος).


Της Λίας Παπαϊωάννου