Παρένθετη Μητρότητα: Ελπίδα ή εμπόριο;
Παρένθετη μητρότητα ή διαφορετικά «δανεισμός της μήτρας» είναι όταν μεταφέρεται στο σώμα μιας τρίτης γυναίκας (της παρένθετης) για κυοφορία γονιμοποιημένο ωάριο, το οποίο είναι ξένο προς την ίδια και έχει προέλθει από γενετικό υλικό άτεκνου ζευγαριού, το οποίο επιθυμεί την απόκτηση παιδιού. Το ερώτημα που τίθεται σ’ αυτές τις περιπτώσεις είναι αν όντως η παρένθετη μητρότητα είναι μια διαδικασία βασισμένη στην ηθική αρχή του αλτρουισμού, όπως πολύ συχνά ισχυρίζονται οι υποστηρικτές της και χαρίζει χαρά σε άτεκνα ζευγάρια, ή είναι άλλο ένα καλοστημένο κόλπο;
Πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι εκείνο της Σάρα Τζέσικα Πάρκερ, που για να αποκτήσει δεύτερο παιδί με το σύζυγό της στράφηκε στη λύση της παρένθετης μητέρας, αποκτώντας τελικά δίδυμα. Όπως και αυτό της Νικόλ Κίντμαν με το σύζυγό της Κιθ Έρμπαν, όπου απέκτησαν το δεύτερό τους παιδί με την ίδια διαδικασία. Σήμερα ο αριθμός των ζευγαριών που αντιμετωπίζουν προβλήματα γονιμότητας στην Κύπρο έχει αυξηθεί κατά πολύ. Και τα τελευταία χρόνια, η μέθοδος της παρένθετης μητρότητας αποκτά όλο και περισσότερους υποστηρικτές, ακόμα και στην Κύπρο. Στην Κύπρο, όπου το θέμα της παρένθετης μητρότητας δεν είναι και τόσο διαδεδομένο, με αποτέλεσμα ο κόσμος να μην έχει πλήρη αντίληψη της έννοιας, αλλά και του τι προϋποθέτει η συγκεκριμένη μέθοδος, τόσο για τους γονείς, τη παρένθετη μητέρα, αλλά και το ίδιο το παιδί.
Παρένθετη Μητρότητα σε Κύπρο και Ελλάδα
Στην Κύπρο το θέμα της παρένθετης μητρότητας δεν είναι νομοθετικά κατοχυρωμένο. Παρ’ όλα αυτά, η βουλευτής της ΕΔΕΚ, Ρούλα Μαυρονικόλα, είχε τονίσει σε σχετική συζήτηση στη βουλή πως είναι ένα φαινόμενο που υπάρχει στην Κύπρο, έστω και παράνομα, μέσω ατζέντηδων που φέρνουν κοπέλες γι’ αυτό το σκοπό, κυρίως από χώρες όπως Μολδαβία, Κίνα και Ουκρανία. Με μια απλή περιήγηση σε διάφορα site στο ιντερνέτ θα δει κανείς πως η Κύπρος θεωρείται γνωστός προορισμός του.. «αναπαραγωγικού τουρισμού» ,με πελάτες από την Ευρώπη, το Ισραήλ, αλλά και από όλο τον κόσμο, αφού στο εμπόριο κυρίως ωαρίων είναι πολύ πιο φθηνό απ’ ό,τι για παράδειγμα στην Αμερική.
Το γεγονός ότι στην κυπριακή νομοθεσία υπάρχει αυτό το κενό, προκαλεί προβλήματα, όπως το πιο πάνω, με την παράνομη εισαγωγή γυναικών και την εμπορευματοποίηση της μεθόδου. Αλλά και πολλά άλλα ζητήματα. Γιατί σε μια τέτοια περίπτωση, όπου ένα παιδί είναι γεννημένο στην Κύπρο, από παρένθετη μητέρα, ο νόμος αναγνωρίζει αυτήν ως τη νόμιμη μητέρα του. Και το ζευγάρι θα πρέπει να το υιοθετήσει, για να θεωρούνται οι νόμιμοι γονείς του. Έτσι, λοιπόν, η παρένθετη θα πρέπει αρχικά να δώσει τη συγκατάθεσή της, για να εγγραφεί ο βιολογικός πατέρας του παιδιού και μετά να γίνει η πράξη της υιοθεσίας για τη μητέρα. Στην Κύπρο, ο νόμος για τις υιοθεσίες προβλέπει πως η βιολογική μητέρα (στην παρούσα περίπτωση η παρένθετη) θα πρέπει να δώσει την έγκρισή της (3 μήνες μετά τη γέννηση του παιδιού), εφόσον το παιδί αυτούς τους 3 μήνες μένει με τους μελλοντικούς του γονείς. Είναι σημαντικό να πιστοποιηθεί δικαστικά πως οι γονείς του παιδιού δεν έχουν καταβάλει κανένα χρηματικό ποσό στη βιολογική μητέρα του παιδιού, με αντάλλαγμα την υιοθεσία. Σημαντική, επίσης, είναι και η περίπτωση η παρένθετη μητέρα να είναι παντρεμένη. Σε αυτή την περίπτωση, ο βιολογικός πατέρας του παιδιού αυτομάτως θεωρείται ο σύζυγός της και θα πρέπει να δώσει τη συγκατάθεσή του για την υιοθεσία.
Σύμφωνα με την Επιτροπή Βιοηθικής Κύπρου, η μέθοδος της παρένθετης μητρότητας προσκρούει στην αντίληψη, που αφορά την ελευθερία του ατόμου. Κατά την επιτροπή, τις πλείστες φορές οι φερόμενη ως παρένθετη μητέρα δε δρα αλτρουιστικά και δημιουργείται ένα νέο είδος δουλείας και εμπορευματοποίησης του ανθρώπου, με διάφορα οικονομικά κίνητρα. Και υπάρχει έντονα ο κίνδυνος να δημιουργηθεί ένα διαφορετικό είδος εκμετάλλευσης της γυναίκας. Σοκ είχε προκαλέσει, το 2009, μια υπόθεση που αφορούσε μια γυναίκα από τις Φιλιππίνες, η οποία κυοφορούσε το παιδί Κύπριου ζευγαριού. Η γυναίκα αυτή ήρθε στην Κύπρο, μετά από μεσολάβηση ενός ατζέντη, με αφορμή να εργαστεί στο νησί ως οικιακή βοηθός για τέσσερα χρόνια και το παιδί που θα έφερνε στον κόσμο θα το μεγάλωνε το ζευγάρι, στου οποίου το σπίτι θα δούλευε. Σύμφωνα με μαρτυρία της, την είχαν διαβεβαιώσει πως είτε έφερνε, είτε όχι το παιδί στον κόσμο, θα αμειβόταν με 5000 δολάρια, όμως τελικά επειδή απέβαλε, την έδιωξαν και της έδωσαν 1000 δολάρια. Η ίδια καταγγέλλει πως στην Κύπρο δρα οργανωμένη σπείρα, η οποία έναντι αμοιβής φέρνει γυναίκες από τις Φιλιππίνες και το Ανατολικό μπλοκ, για να κυοφορούν παιδιά για λογαριασμό άτεκνων ζευγαριών.
Από την άλλη, στην Ελλάδα υπάρχει σχετική νομολογία που προβλέπει για τη μέθοδο της παρένθετης μητρότητας με δικαστική απόφαση κατόπιν αίτησης από τη γυναίκα που επιθυμεί να αποκτήσει παιδί. Θα πρέπει, να πληρούνται κάποιες βασικές προϋποθέσεις, όπως για παράδειγμα την απόδειξη της εξάντλησης όλων των μεθόδων γονιμοποίησης από τη μητέρας, να υπογραφεί σχετικό έγγραφο-συμφωνία ανάμεσα στο ζευγάρι και την παρένθετη μητέρα (χωρίς οικονομικό αντάλλαγμα πάντα), και την πιστοποίηση πως και οι δύο γυναίκες είναι κάτοικοι Ελλάδας. Το νομοθετικό αυτό πλαίσιο έχει ορισθεί το 2002. Ο Ελληνικός νόμος, ο οποίος προβλέπει για την παρένθετη μητρότητα, είναι απόλυτος στο θέμα της οικονομικής ανταλλαγής. Προβλέπεται ποινή φυλάκισης δυο ετών και χρηματική ποινή τουλάχιστον 1.500 ευρώ, στην περίπτωση οικονομικής εκμετάλλευσης.
Άλλες παράμετροι του θέματος
Ένα πολύ συχνό πρόβλημα είναι όταν η παρένθετη μητέρα έχει δεθεί με το έμβρυο και με τη γέννησή του επιθυμεί να το κρατήσει. Όλοι θυμόμαστε τις Λίνα Σακκά και Γωγώ Μπρέμπου, στη σειρά «Φως του Φεγγαριού» να αγωνίζονται για το ποια είναι η νόμιμη μητέρα του παιδιού, που η μια γέννησε για την άλλη. Δύο παιδικές φίλες αποφασίζουν η μια να κυοφορήσει το παιδί της άλλης και μετά τη γέννα, η παρένθετη μητέρα αρνείται να δώσει το παιδί. Δυστυχώς πολλοί ψυχολόγοι υποστηρίζουν πως μια τέτοια αντίδραση δεν περιορίζεται μόνο σε σενάριο για σειρά, αλλά είναι πολύ πιθανή και στην πραγματικότητα. Στην Κύπρο, μια τέτοια περίπτωση, λόγω της απουσίας σχετικής νομολογίας, αφήνει τους γονείς εκτεθειμένους και χωρίς καμία νομική βοήθεια.
Η παρένθετη μητρότητα μπορεί να λειτουργήσει και σαν μια καλοστημένη επιχείρηση. Τραγικό είναι το παράδειγμα του κέντρου υποβοηθούμενης αναπαραγωγής στην Τιφλίδα, το οποίο έχει παράρτημα στην Ελλάδα και διαφημίζει στο site του ότι η βάση δεδομένων του πρακτορείου διαθέτει επαρκή αριθμό με υποψήφιες μητέρες και δότριες, για να είναι δυνατή η αρωγή σε όλα τα άτεκνα ζευγάρια από το εξωτερικό.
Κανείς δεν μπορεί να κλείσει τα μάτια και τα αυτιά σε εκείνες τις περιπτώσεις, όπου οι παρένθετες μητέρες είναι θύματα μιας νέας βιομηχανίας που παράγει φθηνά παιδιά και παρακάμπτει τους περιοριστικούς όρους πολλών χωρών και αναγκάζονται για λίγα χρήματα να πουλήσουν τα ωάριά τους και να κυοφορήσουν το παιδί κάποιου άλλου. Οι νόμοι διαφέρουν από χώρα σε χώρα και αυτό ενισχύει κυρίως τις σπείρες που δρουν στον τομέα αυτό. Ο Ρούντι Ρούμπακ, εμπνευστής του προγράμματος Planet Hospital, που ασχολείται με την εξεύρεση παρένθετων μητέρων, αλλά πολλές φορές και εμβρύων, αναφέρει πως από το 2007 μέχρι σήμερα έχει «ενορχηστρώσει» 459 τοκετούς. Και πως αυτή τη στιγμή, 75 παρένθετες μητέρες της εταιρείας του εγκυμονούν.
Χώρες όπως η Ινδία, το Πακιστάν, το Νεπάλ είναι οι πιο διαδεδομένες για την εξεύρεση παρένθετης μητέρας. Γιατί είναι πολύ φθηνή η διαδικασία και η γυναίκα εκεί είναι σαφώς πιο υποτιμημένη και συχνά χρησιμοποιείται για σκοπούς εμπορίου. Ιδιαίτερα στην Ινδία, υπάρχουν οι λεγόμενες Ιατρικές εταιρίες τουρισμού, οι οποίες παρέχουν οποιαδήποτε πληροφορία πάνω στο συγκεκριμένο θέμα. Είναι αξιοσημείωτο πως η εμπορική χρήση της παρένθετης μητρότητας είναι νόμιμη στην Ινδία από το 2002, με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν πολλά νομικά ζητήματα και επιπλοκές για τους μελλοντικούς γονείς. Χωρίς όμως να προβλέπει νόμους που να προστατεύουν τα δικαιώματα των παρένθετων μητέρων. Δυστυχώς, η μέθοδος αυτή, ενώ είχε ξεκινήσει για να παρέχει στα άτεκνα ζευγάρια τη χαρά της απόκτησης ενός παιδιού, έχει γίνει μια ταχέως αναπτυσσόμενη επιχείρηση και οδεύει να καταντήσει μια επιλογή ευκολίας.
Εν κατακλείδι, όπως έχουμε δει, στην Κύπρο η μέθοδος της παρένθετης μητρότητας δεν προβλέπεται από το νόμο. Αν και υπάρχουν πολλές περιπτώσεις ζευγαριών, όπου είτε στο εξωτερικό, είτε παράνομα, έχουν προτιμήσει τη συγκεκριμένη μέθοδο, για να τεκνοποιήσουν. Όμως, παρά τα ηθικά και πολλές φορές πρακτικά προβλήματα που είναι πιθανόν να προκύψουν από τέτοιες περιπτώσεις, είναι αναμφισβήτητο το γεγονός ότι με αυτό το θεσμό έχει ανοιχθεί ένα παράθυρο ελπίδας για πολλές γυναίκες, που δεν είχαν μέχρι σήμερα τη δυνατότητα της σύλληψης.
της Ζήνας Στυλιανού
0 comments