Μνήμες παλιές...

Labels Χρονογράφημα

Μνήμες παλιές, θαμμένες στο υποσυνείδητο. Χιλιάδες αναμνήσεις από την παιδική μας ηλικία συνθλίβονται από το βάρος του χρόνου και κρύβονται σε μια γωνιά του εγκεφάλου, χωρίς όμως και να χάνονται εντελώς. Θυμάμαι, ξέχασα.

Ήταν άλλωστε «κοινών τοις πάσι» ότι τα συναισθήματα φωλιάζουν στην καρδιά, θεωρία που εκφράζεται και σήμερα. Ένα είναι το σίγουρο: ότι αν δεν υπήρχε μνήμη, δε θα υπήρχε ζωή. Ας σταθούμε όμως για λίγο στα παράξενα παιχνίδια που μας σκαρώνουν οι αναμνήσεις, μέσα από το λαβύρινθο του ανθρώπινου μυαλού.

«Να ζει κανείς ή να μη ζει; Ιδού η απορία». Είναι φυσικά η γνωστότερη σαιξπηρική ρήση. Ωστόσο αυτοί που έχουν διαβάσει τον «Άμλετ» συνήθως δε θυμούνται τίποτα περισσότερο από τα λίγα αυτά λόγια. Πόσοι από μας θυμούνται κάτι παραπάνω από το «Σαν βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη…». Το πολύ μερικές λέξεις ακόμα από την ξακουστή και πολυδιαβασμένη «Ιθάκη» του Καβάφη. Το ίδιο ισχύει για τα περισσότερα από αυτά που ακούμε ή διαβάζουμε. Τα ποιήματα είναι ενδεικτική περίπτωση. Από όσα είχαμε μάθει απέξω δεν απομένουν στη μνήμη μας παρά μερικοί στίχοι, αυτοί που εντυπωσιάζουν.

Όταν λέμε άλλωστε ότι έχουμε αδύνατη μνήμη, εννοούμε ότι δεν μπορούμε να φέρουμε κάτι στο μυαλό μας, όταν το θέλουμε. Ωστόσο είμαστε σίγουροι ότι το ξέρουμε και το ξαναθυμόμαστε συνήθως αργότερα.

Από την άλλη πλευρά μπορούμε να θυμηθούμε ένα ολόκληρο τραγούδι, ποίημα ή προσευχή μόνον αν αρχίσουμε να τα απαγγέλλουμε από την αρχή. Ή μπορούμε να «πιάσουμε» και να τοποθετήσουμε μέσα στο κείμενο τη φράση που θέλουμε, αν γρήγορα-γρήγορα το απαγγείλουμε όλο από την αρχή.

Θυμόμαστε ακόμα ένα κτίριο ή ένα δένδρο από τα παιδικά μας χρόνια και το φανταζόμαστε τεράστιο, επιβλητικό, μεγαλόπρεπο. Το ξαναβλέπουμε μετά από καιρό μεγάλοι πια και με κατάπληξη διαπιστώνουμε ότι το μέγαρο δεν είναι παρά ένα κοινό, κανονικό σπίτι  ή ότι το δένδρο είναι και αυτό χωρίς τίποτα το ιδιαίτερο.

Αυτό που λέμε ακριβής ανασύνθεση περασμένων γεγονότων δεν υπάρχει. Υπάρχουν μόνο παραποιημένες, «στολισμένες» αναμνήσεις, που αποκτούν μεγαλύτερη ή μικρότερη σημασία, ανάλογα με τις εμπειρίες που ακολουθούν. Χωρίς μνήμη δε θα μπορούσε να υπάρξει πείρα. Το σημαντικό είναι ότι θυμόμαστε πώς να σκεπτόμαστε, πώς να αισθανόμαστε. Το σημαντικό είναι ότι θυμόμαστε να ζούμε. 



Της Στέλλας Σουρμελή